Kur flet dhe Blushi!

Prej Ben Blushit, të varfërit nuk kërkojnë që ai t'i kuptojë. Të kuptuarit e diçkaje që s'do mend të kuptohet, nuk të jep bukë. Siç e thotë edhe ai vetë: të varfërit e dinë fare mirë se pushtetarët e këtij sistemi që prodhon varfëri, nuk kanë asnjë mundësi për t'i ndihmuar. Ama nga Blushi dhe ata si Blushi, pritet gjithsesi që të ndihmojnë. Dhe ndihma e vetme që ai dhe të ngjashmit e tij mirëmbajtës të sistemit mund të japin, është të hapin krahun.
Blushi nuk mund të flasë sot si një alien që befas zbret në planetin tokë dhe zbulon çfarë tmerresh mizore bëjnë kërdine këtu. Në forma të ndryshme, Blushi ka qenë pushtetar, qeveritar dhe deputet prej të paktën 15 vjetësh. Ai ka qenë ministër ndër kabinete që i kanë vënë vulën instalimit të sistemit ekonomik neoliberal të privatizimeve, shkatërrimit të shtetit dhe superxhiros së privatit. Për të gjitha këto, Blushi ka heshtur dhe ka votuar në mënyrë bashkëfajtore.
Blushi ka qenë deputet opozitar në kohën kur opozita e kërkonte pushtetin si ndërrim emrash dhe fajësim emrash, duke u kujdesur që as të mos kuptohej prej njerëzve e as të mos u jepej shpresë njerëzve për një ndërrim rrënjësor të shkaqeve të mjerimit të tyre. Gjatë gjithë kësaj kohe, Blushi ka heshtur, ka shkruar libra me arapë dhe ka votuar.
Blushi është anëtar i mazhorancës sot kur qeveria e tij po thellon neoliberalizimin e ekonomisë së vendit me pretekstin e "reformave" të cilat më në fund Blushi po e kupton se janë masa shtrënguese në kurriz të të varfërve. Mirëpo Blushi si deputet funksional i kësaj mazhorance, fjalët kundërshtuese i ruan për artikujt, ndërsa votën aprovuese e jep për privatizimet, për buxhetet shpërblyese të të pasurve, për relativizimin e rolit të shtetit dhe amplifikimin e atij të privatit.
Nuk e kemi parë kurrë Blushin të problematizojë në Kuvend ndonjë dhënie liçence, ose orientimin e parave të shqiptarëve për të shperblyer biznesin teksa i lihet biznesit të kryejë ato punë që duhet t'i kryejë normalisht qeveria, ose të skandalizohet nga mburrjet e ministrit të tij të ekonomisë për privatizimin e afërt të 65 ndërmarrjeve e shërbimeve shtetërore. E pra, përtej sofizmave, nëse Blushi s'ka mundësi të ndalë keto masa që po e zhysin edhe më thellë Shqipërinë në batak, e vetmja ndihmë që ai mund të japë është t'i denoncojë ato, të distancohet prej tyre dhe të hapë krahun.
Ky lloj opozitarizmi për konsum që ofron Blushi, më shumë ngjan si një dëshirë për t'u përfshirë në trendin e kohës. Kohë e cila po flet tashmë me zërin e Aleksis Ciprasit në Greqi, Albin Kurtit në Kosove apo të tjerë heronjve kurajozë që sot po bëjnë realitet këmbënguljen e tyre shumëvjeçare në kauzën e tyre të drejtë. Blushi po përpiqet të kapë në ecje e sipër një tren të cilit ai vetë i ka vënë shkopinj nën rrota gjatë kontributit të tij kaqvjeçar në dobi të sistemit neoliberal, ku ai ka qenë jo thjesht zbatues, por edhe politikëbërës, përpilues.
Andaj, kur Blushi flet me pikëllim për varfërinë, mungesën e shpresës dhe mjerimin material e shpirtëror të shqiptarëve - gjëra që ai po i "zbulon" me rastin e një përmbytjeje - ai në fakt nuk po shpreh ndonjë keqardhje. Ai thjesht po riviziton vendngjarjen e një krimi shumëvjeçar politik. Tek i cili, si të gjithë kolegët e vet politikanë këta 24 vjet, ai ka qenë dhe është bashkëekzekutues.
Sokol Shameti

Kritikë dhe kritikë

Nga Sokol Shameti

Gjëja më e vështirë sot është të mos kritikosh qeverinë. Gjysma e dytë e pushtetit të socialistëve në pushtet po gjen një Shqipëri të gjunjëzuar nga lodhja e pritjes. Më tragjikisht akoma, shpresat kanë humbur nga zbulimi se me këtë farë qeverie, pritja është e kotë. Shumë nga premtimet pompoze që i dhanë tagji galopit triumfal të Ramës drejt zyrës së ekzekutivit, tashmë është bërë e qartë që paskëshin qenë në rastin më të mirë papërgjegjshmëri, në më të keqin mashtrime.

Viti i ri 2015 i gjeti tryezat e shqiptarëve më të zbrazëta. Varfëria e cila po këndon mirë është tashmë e pamundur të stoliset. Nëse pika jote e referencës nuk është qendra e Tiranës, peizazhi që të zinte syri në atë që duhej të ishte një natë gëzimi, ishte trishtues: lagje të tëra të pllakosura nën errësirën e mungesës së energjisë, njerëz të mardhur që ndiznin zjarre rrugëve në temperatura minus, festime të kursyera familjare, një heshtje e zezë pikëlluese në qindra hyrje pallatesh e lagjesh. Qendra ndihme sociale ku shteti të shpërndajë një vakt të ngrohtë a një shtrat për skamnorët janë utopi – një telajo tërësisht në kontradiktë me shfaqjet e neveritshme e mburravece të ministrit të asaj që madje ai e quan “mirëqenie”. Dështimi është fjala e vetme që mund të përshkruajë gjymtyrën sociale e cila në një shtet në duar vërtet të majta duhej të gjeneronte pa pushim – jo fjalë e spërdredhje, por vepra konkrete. Një spekullim i thjeshtë për punësim në Gjermani, mjaftoi për të yshtur drejt porteve qindra shqiptarë në një eksod të ngjashëm me atë të para çerek shekulli. Niveli i pagave dhe pensioneve mbetet i krahasueshëm vetëm me atë të Moldavisë në Evropë, sepse qeveria kujdeset t'i dërgojë paratë që mbledh nga taksat e qytetarëve për të shpërblyer bizneset për shërbime të dyshimta shpesh të panevojshme. Sektori shtetëror ndërkohë vazhdon të jetë i gërryer jo vetëm nga pagat e ulëta, demotivimi i punonjësve e punësimet partiake, por edhe nga mos-pajisja e qëllimshme me logjistikën e duhur apo stafin e domosdoshëm, për t'i lënë hapësirë supremacisë së një sektori privat vetëm një fije më pak rakitik se ai shtetëror.

Iluzioni i rendit dhe qetësisë është një nga pompat më të fryra të propagandës. Kriminaliteti mbetet po aq i përhapur sa edhe më parë. Qytetari vazhdon të jetë i vetëm përballë pasigurisë dhe polici nuk është i kudondodhur për ta ndihmuar atë, por për ta përndjekur dhe gjobitur. Përditë ndodhin vrasje në shproporcion me numrin e banorëve të këtij vendi, grabitjet po ashtu nuk njohin ditë festash. Kjo është normale në një shoqëri në këtë gjendje krize të përhershme ekonomike ku e kanë shtrënguar të mbijetojë. Nëse nuk do të ekzistonte përpjekja manipuluese për ta paraqitur situatën si oaz bilbilash të gjithë do ta mirëkuptonin pamundësinë e policisë për të bërë diçka në këtë skenë tragjike mjerimi. Por ja që supermenët nuk po e justifikojnë dot reklamën që u bëhet në kinema.

Zelli qeveritar, së fundi s'ka dyshim se është fokusuar për ta diskredituar edhe më tej imazhin e shtetit duke e prezantuar atë vetëm si një organ represiv. Si një kërbaç që të ndëshkon nëse ti mundohesh t'u bësh bisht detyrimeve, pagesave a taksave. Nga ana tjetër përballë mungesës së shërbimeve, shteti shfaqet si një justifikator që lan duart kalimthi, që nuk mban asnjë përgjegjësi dhe që jo vetëm nuk vuan asnjë sanksion, por e quan normale këtë padrejtësi. Çdo shqiptar që nuk u përgjigjet detyrimeve kontraktore të energjisë dërgohet fishek në burg. Në çdo rast kur është pala tjetër – qeveria – ajo që nuk respekton detyrimin kontraktor të furnizimit me energji duke lënë në errësirë lagje e qytete të tjera, gjithçka kapërcehet me një “sorry lal”. Të drejtat e tjera, ato civilet janë gjithashtu në një dishezë të rrëpirtë. Liria e medias ndodhet nën mësymje konkrete edhe pse jo të dukshme. Jo më informacion, por informacion të favorshëm. Është vetë produkti që del prej mediave ai që dëshmon se ajo ndodhet nën agresion prej grupit të kanakarëve në zyrën e marrdhënieve publike në qeveri të cilët rreken të maskojnë me teknika groteske gëbelsiane raportimin e të vërtetave të hidhura.

Punësimi? Një barceletë. Njëlloj si qeveritë djathtiste, edhe kjo e sotmja quan krijim vendesh pune, një lloj larjeje higjienike duarsh që nis e mbaron me fërkimin e kokës së bizneseve dhe pagëzimin e tyre si “bletë e artë”. Mesazhi është i qartë: këta janë të dobishmit e shoqërisë, të tjerët janë parazitë. Edhe në rastin e atyre që e kanë në punë, peizazhi është i zymtë. Punëtorët shtypen barbarisht në këtë vend. Ajo që duhej të mbronte interesat e tyre, qeveria, nuk është aty përkrah tyre ndërkohë që kjo ndodh. Kryeministri më së shumti krekoset përkrah (skllavo)pronarëve teksa inspekton si oficer kuesture salla pune të detyrueshme ku shqiptarë kokëulur i nënshtrohen kërcënimit të zgjedhjes mes shfytëzimit dhe urisë. Kontratat kolektive – për çfarë po flisni ju lutem? Inekzistenca e një mjedisi për gjallimin e lëvizjeve sindikale është shndërruar në një nga atraksionet vendore me të cilat kryeministri “socialist” marketon avantazhet tona turistike tek vizitorët e huaj.

Nuk ka një drejtim të vetëm të veprimtarisë së qeverisë që nuk mund të kritikohet aktualisht në Shqipëri. Njerëzit po shohin se pikërisht ato që qeveria sforcohet t'i shesë si suksese të padiskutueshme janë në të vërtetë prova të gjalla të dështimit të saj katastrofik. Shprehja e parë e Edi Ramës ditën e mbërritjes në pushtet ishte: “Puna e opozitës është fjala dhe fjala e qeverisë është puna”. Tani, kryeministri e kalon kohën o duke kaluar në revistë ç'kanë bërë privatët, o duke u marrë me fjalë si adoleshent brenda botës virtuale ku duket se ai jeton me iluzionin se ajo është bota reale. Një botë e kollajshme ku për dështimet e tua ka përherë një shkaktar jashtë teje. Po. Është e vërtetë. Në dimrin e këtij fillim 2015-e, të mos e kritikosh qeverinë, është me tërë mend e pamundur.

***

Tregu i kritikës është ndërkohë i mbipopulluar këtu tek ne. Kushdo e ka një llaf kritike ndaj qeverisë. Madje edhe vetë njerëzit pranë saj nuk duan ta humbasin trenin duke synuar që përmes komercializimit të kritikës, të nxjerrin sadopak përfitim në horizontin e kohërave me stuhi që mund t'ia behin. Ekziston edhe një përpjekje tinzare për inflacionim të kritikës, humbje të vlerës përmes shndërrimit të saj në një sport popullor ku për shkak të zhurmës së përgjithshme të mos zërë vend asnjë mendim me dobi.

Një kritikë nuk është thjesht kritikë por edhe një informatë. Ajo na flet shumë për koordinatën sociale dhe politike të atij që e formulon atë. Këtu do të mundohemi të përshkruajmë aspak mendimet konkrete apo listën e kritikave që mund t'i bëhen qeverisë, por metodologjinë e tyre, teknikën sesi një kritikë e mirëfilltë dhe efikase mund të ndërtohet ndaj saj. Por më parë, le të shohim se si aktualisht funksionon kritika ndaj pushtetit tek ne.

Ka sot tri mënyra sesi mund të artikulohet kritika e situatës ku ndodhemi. Kritika e parë është ajo më joseriozja. Ajo shënjestron personat por jo sistemin. Kjo lloj kritike bazohet mbi premisën se konteksti shoqëror, politik dhe ekonomik mbi të cilën po operon sot qeveria në Shqipëri është ai i duhuri. Çka mungon sipas saj është virtuoziteti teknik i zbatuesve. Kjo kritikë nuk e sheh problemin e varfërisë, mungesës së shtetit social, punësimit apo rendit si një produkt i sistemit të ekonomisë së tregut së cilës i mëshohet sot aq fort nga qeveria. Për të, fajin pse gjërat nuk ecin nuk e ka sistemi por aplikuesit e tij, pra emrat, individët. Artikuluesit e kësaj lloj kritike janë kryesisht partiakë apo njerëz të afërt me partitë e djathta që tani janë në opozitë.

Shikoni konferencat për shtyp apo ligjërimin e tyre publik. Klisheja e dikurshme “Fajin e ka Saliu” është kthyer mbrapsht pa asnjë vështirësi duke e adresuar gjithë ngarkesën e problematikës tek zoti Rama apo emrat përreth tij, tek deputetët me të kaluar kriminale, tek drejtorët e korruptuar apo me precedentë, tek ministrat e paaftë, etj. Duke e ridikulizuar kështu dhe zhveshur nga çdo fije serioziteti kritikën që mund t'i bëhej situatës e duke zhdukur çdo lloj perspektive për zgjidhjen, ata shërbejnë si një lloj sigurese. Si një garanci se sikurse kurrgjë nuk ndryshoi me rotacionin e dy viteve më parë, edhe në rast përsëritjeje të rotacionit ndryshimi do të jetë një zero me xhufkë e shumëzuar me emrat e rinj të “shpëtimtarëve” që vetëofrohen si zgjidhje.

Kritika e dytë është ajo në dukje më naivja por njëherit, më djallëzorja. Ajo e përqendron sulmin e saj mbi sistemin duke u munduar të nxjerrë të larë personat e përfshirë në implementimin e tij. Në vetvete ajo manifestohet si një lloj kritike e detyruar prej errupsionit të herëpashershëm të skandaleve qeveritare apo pasojave shpesh tragjike të keqqeverisjes. Për këtë arsye ajo synon të kryejë një ndarje anatomike midis fatalitetit teorik, të pakapshëm dhe të pashpjegueshëm të një sistemi që prodhon vetëm fatkeqësi nga njëra anë dhe nga ana tjetër teknicienëve të tij që vazhdimisht synohet të shtyhen prej kritikës, së paku në periferinë e mbrojtur të rrebeshit.

Ku i gjejmë artikuluesit e kësaj kritike? Oh, ata janë të shumtë dhe të kultivuar me kujdes. Kritizer sistemi është sot vetë deputeti socialist që shtiret si “zë kundra” brenda partisë duke u munduar të adresojë probleme të cilave duhet t'u vënë gjoksin ata “të tijtë”. Kritizer i këtij kallëpi është edhe simpatizanti i pushtetit i kamufluar si gazetar. Ai jo vetëm trafikon me lezet në çdo rast që i jepet klishe për ndershmërinë e iks-ministri, për përkorjen e atij tjetrit në dasëm, apo fajësinë naive pra të falshme të iks-ministri tjetër. Ky kritizer jo vetëm maskohet herë si komentator me pseudonim, ose infermiere seksi e turnit të tretë. Ai është një specie e përhershme edhe në studiot e debateve në prajm tajm. Në momentet e rralla kur nuk e harxhon kohën e çmuar televizive për debat shterp konjukturash partiake, ai trash zërin sikur po e vë me shpatulla për muri të ftuarin e tij qeveritar apo kryeministër teksa i ankohet për aksh fenomen. Si rastësisht, në fund të retorikës përherë qeveritari del nga situata me një përshkrim të sistemit, të trashëgimisë së tij ose të imponimit ndërkombëtar. Të gjithë dalin të fituar nga ky shkëmbim i lëngshëm favoresh: gazetari fiton kredite rezervë profesionisti të pakompromis, pushtetari ezauron situata të sikletshme të cilat në një mjedis të pafavorshëm do t'i kryenin atentat politik.

Ku e gjejmë tjetër këtë lloj kritizeri? Ai vesh bluzën kullere të aktivistit, lidh shallin tekstil palestinez të protestës, citon batuta të qëmtuara në google nga Marksi, Valter Benjamini ose deri Hegeli dhe shtiret se po punon për revolucionin në ilegalitet. Për këtë kritizer që e kupton Çe Gevarën vetëm si një masë flokësh, gjithashtu, Rama, Veliaj dhe këshilltarët e tyre nuk duhen parë si artizanë të së keqes por si vegla të verbra në duart e historisë së marrë peng nga e keqja e sistemit kapitalist. Këta kritizerë madje nuk mungojnë as ta shprehin me vepra devocionin e tyre tek kauza. Ama në këtë sektor me zarar befas kritika nuk adresohet më tek personat jo e jo, por as tek vetë sistemi. Kritika këtu zë e bëhet kritikë incidentale, kritikë transaksioni: nuk jemi dakord me këto tarifa (pra nëse ato janë të tjera, ne jemi dakord), nuk jemi dakord me këtë trajtim ndaj kësaj çështjeje (pra nëse e trajtoni më butë do të zbutemi dhe ne), etj etj. Në fund, ajo që mbetet është një vërë në ujë si dhe injeksioni jetëdhënës që u ngul me dashamirësi në tulet e shokëve të pushtetit. Ata e hodhën edhe këtë hendek teksa njerëzit e shfrynë dufin në një valvul që atyre iu servir kaq e drejtë, kaq kull, kaq e kuqe.

***

Por a mund të ketë një kritikë autentike dhe serioze mbi këtë rrjedhë ngjarjesh që duket se rrezikojnë sërish të na reduktojnë të gjithëve në pësues për të kushedisesatën herë, pa nxjerrë kurrë një mësim?

Mënyra e vetme sesi mund të kritikohet sot me ndershmëri dhe seriozitet pushteti i degraduar në një spirale terrorizmi ekonomik, manipulimi dhe represioni mund të jetë ajo që denoncon pa mëshirë të dy elementët e së keqes: si sistemin që gjeneron këtë frenezi çnjerëzore, ashtu edhe zbatuesit e tij të zellshëm, demiurgët e tij. Ata të cilët kanë emra, fajësi personale dhe veprimtari publike. Vetëm duke e refuzuar në tërësi këtë kombinim rrethanash dhe individësh, pa e pranuar kompromisin as me të parat e as me të dytët mund të arrihet sot të shënjestrohet mu në zemër vatra e infeksionit. Në çdo rast tjetër, do të kishim të bënim në mos me një bashkëpunim të qëllimshëm në faj, në një paaftësi për të rrokur përmasën e vërtetë të së keqes. Një problematizim i tillë dialektik i cili nuk do të kursente as vetë artikuluesit e vet, është i vetmi që mund të sjellë për herë të parë atë shërbim që aq shumë u mungon përgjigjeve tona deri tash të gabuara. Ajo mund të ofrojë pyetjet e duhura për këto përgjigje. Fajin nuk e ka thjesht Rama. Fajin nuk e ka thjesht sistemi. Fajin e ka Rama, Berisha, Meta e të tjerët të cilët i pjell, mirëmbajnë e mund të funksionojnë vetëm në një sistem ku të pasurit pasurohen dhe të varfrit veçse varfërohen dhe ndëshkohen nëse e refuzojnë këtë fat. Tani e dimë se ç'kanë ndër mend e kujt i shërbejnë ata që kinse kritikojnë njërën përmasë të së keqes duke konservuar tjetrën. Shkulja e tyre nga rrënjët mund të vlejë vetëm nëse marrin me vete edhe humusin ushqyes ku vegjetojnë. Çdo devijim e vonesë na ngarkon të gjithëve me përgjegjësi.

(Gazeta "Shqip" - 5 janar, 2015)

INTIFADA E TRISHTUAR E PD-së

Partia Demokratike duhej të ishte sot subjekti politik më i lumtur për mënyrën sesi po qeveriset Shqipëria. Nëse – ashtu siç teorizon rëndom PD – gjithçka që ajo aspiron nuk është pushteti i vet partiak por mbrothtësia e përgjithshme, atëherë, ajo mund të rrijë e qetë: socialistët në pushtet po sillen pikë për pikë siç do të ëndërronin ata. Vërtet këta po tradhtojnë premtimet e tyre elektorale që kundërmonin blair-izëm dhe rrugëtretizëm në krye të herës. Por, në nivel narrativ, a nuk ishte PD gjatë fushatës kundër premtimeve të PS-së? A nuk paralajmëronin ata, se po të zbatoheshin planet e së majtës ato do të shkaktonin apokalipsin mbi faqe të dheut? A nuk këmbëngulte PD se rruga e vetme funksionale për vendin ishte ajo e tyrja, e djathta: taksa të ulëta për të pasurit, tregu-magjistar që zgjidh papunësinë, varfërinë e gjithçka, e kaluara - kontejner që mund të mbartë fajin për çdo mbrapshti të sotme, etj? Na falni zotërinj të djathtë, por a nuk po bën PS pikërisht këtë? Ndonëse nuk janë në pushtet nominalisht, këta të PD-së minimalisht mund të ngushëllohen: duke shkelur premtimet e saj, PS po e qeveris Shqipërinë ashtu siç do të donin të djathtët. Të paktën ata ideologjikët mes tyre.

Në këtë kontekst, protesta masive e PD-së me kredon e saj, mbaj premtimet ose largohu, tingëllon më e pakta një absurditet po aq masiv sa edhe pjesmarrja në të. Megjithatë, ky është vetëm një zbërthim i pjesshëm i kuptimit të kësaj proteste, brenda përpjekjes sizifiane të PD-së për të organizuar ndonjë lloj lëvizjeje frymëzuese kundër qeverisë. Tensioni më i madh që ka kjo parti sot, është pikërisht ky: të gjejë një lajtmotiv për intifadën e vet e cila për të synon, ashtu si për çdo klub tjetër partiakësh në Shqipëri, të rrimarë territor politik, pushtet dhe akses në fonde publike për anëtarët e vet.

Por jemi në Shqipëri, në skenën e saj pseudopolitike. Gjithçka shitet për “politikë” prej protagonistëve të kësaj skene, është thjesht një depozitë antagonizmi bosh. Brenda abstracizmit të këtij këndvështrimi, skuadrat partiake tek ne, nëse nuk kanë një kundërshtar imagjinar, nuk mund të realizojnë vetveten. Pra, antagonizmi me çdo kusht, edhe nëse s'ekziston askush ndaj kujt të jesh antagonist në fushën tënde është kriter bazë me anë të të cilit PS ose PD mund të justifikojnë veten. Pa këtë cak përplasjeje, pa këtë makinë që të vjen përballë me tërsëllimë, retorika e tyre nuk funksionon, militantët nuk galvanizohen dhe – paradoksale por - vdekja si subjekt është afër.

Prej afro një viti e gjysmë në pushtet, Partia Demokratike ka vuajtur më shumë se prej traumës së rrëzimit, prej mungesës së shënjestrës. Duket tërësisht i sforcuar dhe zgjidhje emergjente preteksti që PD po përdor për braktisjen e Kuvendit – rrahjet mes deputetëve për çështje aspak të rëndësishme për qytetarin. Arsyeja për degradimin në këtë derexhe banale të të gjithë papajtueshmërisë politike tek ne, vjen në fakt si arsye e një anomalie të madhe. Qysh në muajt e parë të pushtetit, partia socialiste ia hoqi PD-së mundësinë për ta kritikuar në mënyrë thelbësore. Ajo u soll dhe po sillet si një qeverisje tërësisht e djathtë, duke e bërë kësisoj tërësisht të pavlefshme kritikën e kursit të saj prej pozitash të djathta. A ka ndodhur kjo si rezultat i kushtëzimit prej kupolës së nginjur në biznesmenë të PS-së, apo po ndodh si rezultat i thjesht paaftësisë së së kësaj të fundit për të përputhur imazhin që i krijoi vetes me aftësitë reale? Këtë nuk e dimë ende.

Ajo që dimë është se mazhorancës aktuale pak gjë i ka mbetur nga sharmi liberator i kohës kur ishte në opozitë. I ka marrë lumi frymëzimet e saj pro shtresave të varfëra apo shprehjet e preokupuara të fytyrës duke dëgjuar ankesat e atyre që me zor ia dilnin të mbyllnin muajin. Teksa pulsonte me ankth për të marrë me çdo kusht pushtetin gati 1 vit e gjysmë më herët, Partia Socialiste pak shqetësohej për domethënien e premtimeve të saj në kushtet kur do të kishte pushtetin në dorë. Për të rimarrë një shprehje të shpërdoruar ditën e zgjedhjeve, PS shkoi shumë larg me populizëm. Aq larg sa çdo partiak i saj me mend, duhej vërtet të merakosej nëse kjo parti do të merrte pushtetin.

Mënyra më e mirë për të mbajtur një premtim është të mos e japësh atë, por ajo së cilës PS duhej t'i trembej më shumë, ndodhi – ajo e mori vërtet pushtetin. Tashmë rolet janë ndërruar. Së shpejti miratohet buxheti i dytë në pushtet për këtë qeveri dhe gradualisht gjysma e mandatit mund të quhet e ezauruar. Periudha e vrullit revolucionar të muajve të parë plot lyerje dhe emërime është tretur. Vendin e tyre tani e ka zënë një dimër i zymtë hesapesh, pagash që duhen shpërndarë, detyrimesh që duhen paguar, marrëveshjesh me FMN-në që u duhet bindur ose bërë rezistencë etj. Me pak fjalë, PS në pushtet po zbulon se të qeverisësh në mënyrë sociale, të majtë, nuk është aq bukë e djathë sa ç'dukej nga dritarja e opozitës.

Ku ndryshon një qeverisje e djathtë nga një e majtë zbulohet nga këndvështrimi i tyre mbi botën. Ky këndvështrim është ai që motivon jo thjesht llojin e punëve që kryen një qeveri, por edhe mënyrën sesi ajo i kryen këto punë. Nuk ia vlen tani të bëjmë një zbërthim akademik të asaj çka quhet këndvështrim i majtë dhe këndvështrim i djathtë i gjërave, por mjafton të themi se përmes syve të Partisë Demokratike, qeveria aktuale duket se jo thjesht ka shkelur vijën e demarkacionit duke hyrë ilegalisht në territore të djathta, por madje e ka bërë këtë me aq vrull saqë ka dalë matanë së djathtës. E parë si një grupim partiak tipik shqiptar, pa ideologji dhe pa asnjë aspiratë zhvillimore për vendin, PD është vërtetë në pikë të hallit. Ka të paktën, pesë pika thelbësore në qeverisjen e socialistëve, për të cilat në Partinë Demokratike – së paku ideologjikisht - nuk kanë çfarë të thonë:

1 - PD po shikon një qeveri që taksën e sheshtë nuk e këmbeu me atë progresiven, por me të vetmen taksë edhe më të keqe se e sheshta – taksën në formë rombi. Një tip takse allasoj, e qepur me porosi, e cila takson vërtet pak skamnorët ekstremë, po aq pak miliardierët dhe e derdh gjithë barrën mbi supet e shtresës së mesme. Por kjo shtresë e mesme në Shqipëri nuk është edhe aq e ndryshme nga ajo e varfëra në çdo vend normal. Ajo përbëhet prej mësuesish, pensionistësh, studentësh, punëtorësh dhe punëmarrësish të tjerë të specializuar, pra njerëz që kanë një të ardhur çfarëdo. As vetë Partia Demokratike në ëndrrën e saj më ekstremiste nuk do të kishte guxuar ta kryente këtë akt të pastër harakiri.

2 - Gjithashtu, PS po imponon një model të ashpër policor të zbatimit të padiskutueshëm të ligjit, pa u shqetësuar aspak – ashtu siç do të bënte çdo forcë e majtë – për një analizë me theks social të efikasitetit të ligjit që po zbatohet, kostove të tij humane, shtresave që penalizohen më shumë prej tij direkt ose indirekt, etj. Arrestimet e debitorëve të energjisë elektrike, rrënimet masive të burimeve të vogla të vetëpunësimit, fushatat e gjobave, etj. Të gjitha justifikohen me pretekstin e një projekti modernizues dhe shtetndërtues nga ana e qeverisë. Për një shoqëri që ka vuajtur rëndshëm nga disa forma totalitarizmi (pushtimi turk, zogizmi, enverizmi etj), qysh në këtë moment duhej të fillonin të binin sirenat e alarmit. Nuk ka asnjë projekt totalitarist në botë, qoftë fashist e qoftë stalinist, që nuk nis me premtimin e modernizimit. Madje modernizimit pa kompromis. Në fund të fundit, kredoja e gjithë këtij operacioni të dhimbshëm s'është gjë tjetër veçse rezonanca në kohë e aspiratës PD-iste “ta bëjmë Shqipërinë si gjithë Europa”. Ideologjikisht, përsëri, selia blu s'ka asnjë argument ndaj qeverisë në këtë pikë.

3 – Tregu dhe punësimi janë një tjetër aspekt i pakritikueshëm nga ana e opozitës së djathtë tek mazhoranca tashmë po e djathtë. Nëse një nga kritikat më të ashpra të protestës së PD-së ishte pikërisht kjo – mungesa e punësimit – qeveria nxitoi qysh të nesërmen ta asgjësojë këtë pretendim me anë të një aksioni mediatik. Një biznes fason u inspektua, ca pamje grash të përkulura mbi punë u publikuan, disa fytyra të lumtura biznesmenësh dhe qeveritarësh u filmuan krah për krah dhe misioni u quajt i realizuar: punësimi po lulëzon, tregu e ka zgjidhur, ata që ankohen – shpifin. Një qeveri e majtë do të duhej të shpallte projektin e saj për punësime publike. Por duke mos pasur as mundësi e as dëshirë të jetë e majtë, PS vazhdoi të bëjë pikërisht atë që ka bërë PD për 8 vjet në pushtet – të kompensojë me lehtësirat ndaj biznesit që hap vende pune paaftësinë e saj për të hapur konkretisht, vetë, fronte pune.

4 – Marrdhënia me biznesin e qeverisë së vetëquajtur të majtë, do t'u ngjallte zilinë edhe nxënësve më të zellshëm të shkollës së Çikagos. Ndër aktet e para të zotit Rama në qeveri, ishte vendimi për të hequr një llokmë të mirë parash nga buxheti i shqiptarëve dhe devijimi i tyre për të kryer atë që me gjuhë skenike u quajt “pagim borxhi” ndaj biznesit. Pa hyrë në detaje se sa i verifikuar ishte ky borxh, sa i merituar pagimi i tij, sa i rëndësishëm për ekonominë pagimi i tij urgjent, etj, ka këtu brenda dy aspekte. Dy aspekte problematike ama, që e bëjnë zellin e neoliberalëve të qeverisë të tejkalojë çdo oreks djathtist. Së pari preokupimi për të begenisur biznesmenët dhe të pasurit, u krye në një mënyrë tërësisht të shproporcionuar me atë për të shlyer një borxh tjetër, më të madh dhe më jetik se borxhi ndaj biznesit: ai është borxhi ndaj publikut. Ky është një borxh në shërbime të padhëna, standarde punësh publike të shkelura, cilësi jete të shkatërruar etj. Së dyti, duke krijuar psikozën e një gjendje të përgjithshme faji dhe borxhliu ndaj të pasurve, kjo qeveri “e të gjithëve” po synon të vrasë ngritjen e një ndërgjegjeje sociale më tepër llogari-kërkuese, më pak të kompleksuar nga dhuna e kapitalit dhe më tepër të sigurt nga mbështetja e qeverisë së vet. Nëse PD do të ishte në pushtet, s'ka dyshim se do të kishte vepruar njëlloj.

5 - PS nuk po i lë gjë mangut PD-së as në menaxhimin që ajo po i bën trashëgimisë së majtë të Shqipërisë. Ndonëse një rezervë e madhe votash në favor të kësaj partie vijnë pikërisht nga ish-pjesëmarrës të luftës antifashiste apo kontributorë idealistë dhe naivë të ndërtimit të një Shqipërie të re socialiste pas luftës, qeveria e sotme po vazhdon retorikën e paraardhëses së saj në raport me këtë të shkuar jo edhe aq të largët. Ajo për të cilën Partia Demokratike kritikohej në logjikën e saj ekstremiste të gjykimit të Luftës Antifashiste nga njëra anë dhe Diktaturës Staliniste nga ana tjetër ishte e thjeshtë. Nga njëra anë, PD mundohej të zhvishte luftën antifashiste nga komponenti komunist dhe meritat e liderit komunist Enver Hoxha në të, ndërsa nga ana tjetër ndiqte standard të kundërt në rastin e vlerësimit të diktaturës staliniste pas saj. Ajo i mvishte çdo aspekti të saj anormal markën “komuniste” dhe përgjegjësinë personale të Enver Hoxhës. Sigurisht edhe në këtë pikë, një debat serioz dhe shterues është ende në pritje për t'u zhvilluar në Shqipëri. Ajo që konstatojmë është se edhe Partia Socialiste në pushtet, po dëshmon një paaftësi perfekte për ta trajtuar me objektivitet këtë çështje dhe për ta futur atë në rrugën e zgjidhjes. E vetmja gjë që po bën ajo, është të fryjë në mënyrë të papërgjegjshme edhe më shumë polarizimin mes qytetarëve dhe të ushqejë legjenda urbane bunkerësh për arsye publiciteti ndërkombëtar denigrues për shqiptarët. Fundja, jo edhe aq ndryshe nga ç'do të bënte Sali Berisha.

Lista sigurisht që mund të vazhdonte më gjatë, duke sjellë këtu edhe përputhshmërinë e plotë ideologjike të PS-së me PD-në edhe në aspekte të tjera të qeverisjes aktuale në Shqipëri. Marrdhënia me fenë dhe laicitetin e shtetit, vasaliteti diplomatik, nëpërkëmbja e universitarizmit, uria për kontroll të drejtësisë etj, janë disa (vetëm nëse duhen përmendur disa të tilla).

Askush nuk do të donte të ishte në krye të një opozite të djathtë në kushte të tilla, kur qeveria të vjedh jo thjesht idenë, punën dhe metodat e punës, por e bën këtë edhe duke u vetëquajtur gjithë ditën e ditës “e majtë”. Prandaj intifada e PD-së ngjan aq e trishtueshme dhe aq e dëshpëruar në përpjekjen e saj për të nxitur PS-në të zbatojë premtimet e saj, pra të kthehet aty ku ka shtratin ideologjik. Prandaj Luli duhet mëshiruar vërtet në ngjirjet e tij ilarizuese të zërit në mitingje. Ajo nuk është një ngjirje e zakonshme. Eshtë klithma e një viktime të grabitur.
Sokol Shameti

Kronikë e një akti heroik

Çfarë ndodhi realisht në takimin mes kryeministrit Rama dhe patriarkut serb Irinej? Të dhënat janë kontradiktore. Publikisht, thuhet se s’ka ndodhur asgjë.

Por "Burimet pranë kryeministrisë" informojnë, se privatisht Rama ka përplasur grushtin mbi tavolinë sapo Irineji ishte ulur për të pirë si njeri një kafe kortezie.

Ishte ai grusht i çeliktë që dikur kishte dërrmuar sa e sa armiq. Ai grusht heroik që bënte të dridheshin këllqet e Ben Blushit, tani teksa binte mbi tavolinën e madhe prej druri të qeverisë, tundi si të ishin taketuke kapelet e priftërinjve që ishin vendosur mbi të.

Befas bota ngriu për peshkopin serb. E kuptoi që s’i kishte punët mirë. “Mos”, tha me vete Irineu, “s’duhej ta kisha dhënë atë intervistën për Top Çenëllin”. Retë e zeza që po grumbulloheshin mbi ballin e kryeministrit premtonin veçse stuhi.

Rama i nguli atij një vështrim prej ujku dhe i ulëriti në fytyrë: More legen mosmirënjohës!
Peshkopit iu kujtua me dhimbje fëmijëria, lulet e kumbullave që tani po çelnin në Serbi dhe mendoi se nuk donte të vdiste kaq i ri. Një curril i akullt djerse i përshkoi zverkun, shtyllën kurrizore dhe përfundoi duke rrëshqitur plot mornica deri aty ku mirësjellja e këtij rrëfimi s’guxon të hedhë dot dritë.

Rama u ngrit në këmbë. Hija e tij ra frikshëm mbi priftin. Irineji ngriti duart por nuk pati kohë as të thotë “mos se jam njeri i shenjtë”. Kryeministri u dha syve një pamje sa ngulmuese aq dhe ëndërrimtare njëkohësisht, dhe i kapi palo-priftit hundën me dy gishtat e dorës së djathtë në formë pince (njëlloj si skena kur Bert Ndrenika tërheq për hunde Kanan Tafilin fallco tek filmi "Shtigje lufte").

Të pranishmit zunë fytyrën me duar. Nja dy priftërinj më të rinj që i kishin marrë për të përkthyer, filluan të luteshin me sytë nga tavani. Duke i folur me zë të ulët por fshikullues, Rama po e sillte vërdallë për hunde nëpër sallën e Hartave faqeziun që guxoi t'i shante Kosovën.

Këtu, një perde mirëkuptuese dhe e sikletshme regjisoriale bie mbi skenën, njëlloj si në filmat e Tarantinos, ku pamja zhduket, por efektet zanore mbeten. Nën këto efekte, që nuk e dimë se çfarë përshkruajnë, ne arrijmë të dëgjojmë një përzierje zhurmash, spostime mobiljesh, përplasje ritmike, të qara të Irinejit dhe lutje për mëshirë. Në një moment dëgjohet edhe Janullatos që ndërhyn për të nxjerrë mikun e tij nga kthetrat e kryeministrit por ky i fundit i përgjigjet me nofulla të shtrënguara duke i thënë: më lër ta mbys qenin!

Pas disa minutash të stërgjata vuajtjesh, dritat ndizen sërish mbi këtë skenë. Pamja që na hapet përpara syve është e vajtueshme. Salla e hartave është kthyer përmbys. Kryeministri po largohet duke fshirë duart përbuzshëm me peshqir dhe duke përplasur derën, por nuk mbaron këtu. Në dalje e sipër ai i bën shenjë me kokë Eldri Gugës – i njohur me nofkën “The Animal” - që ta vazhdojë ai procedurën e torturës.

Menjeherë jepet urdhëri që Irineu dhe Janullatosi të rrahin me radhë njëri-tjetrin me shpulla dhe zhurma kërcitëse e këtyre shpullave dëgjohet deri jashtë derës së mbyllur të kryeministrisë.
Pas disa minutash, nga dera e jashtme dëgjohet një rrëmujë e pakuptueshme. Dikush po mbërrin.
Dera hapet dhe dëgjohet tingulli i llahtarshëm i një grushti që deformon me slow motion nofullën e Irinejit. Xhamat e kryeministrisë u drodhën kërcënueshëm. Zogjtë në pemët afër kryeministrisë u ngritën në fluturim të trembur. Ishte grushti i lavdishëm i Ed Shalësit që ka paraprirë me disa sekonda avancë mbërritjen e vetë të zotit.

Ky i fundit zgjat pak kokën tek dera dhe i flet Eldri Gugës që deri në ato çaste po mbikëqyrte në mënyrë të ftohtë dhe të përpiktë me duar të kryqëzuara, dënimin me vetërrahje të dy priftërinjve.
“E morëm vesh për ktë pisin. Jam me çunat. Kemi marrë shkopa bejzbolli. Erdhi dhe Blend Klosi, por meqë s’kishim shkop bejzbolli për të, i dhamë Braçen”.

Guga qesh me ligësi dhe përgjigjet pa ua ndarë sytë viktimave: më vonë Shalso, kemi kohë.
Priftërinjtë vazhdojnë me ritmin e shpullave të njëri tjetrit. Rrahja vazhdon edhe në këto çaste që po flasim. Ed Shalsi po mërzitet në paradhomë. Braçen e ka zënë gjumi në krahët e Klosit.
Çdo shpullë është një marrje e vogël haku për secilën padrejtësi historike që serbët dhe grekët i kanë bërë popullit shqiptar në shekuj.

Sigurisht, pas kësaj, populli po merr frymë i lehtësuar. Të gjithë mendojnë: Ka burra Shqipëria, ka!

A ngulet gozhda ashtu?

“Nuk kemi opozitë” është sot motoja e vetëkënaqur me të cilën propagandistët pro-qeveritarë fshikullojnë të djathtët që rreken të konfirmohen si opozitë. “Nuk kemi opozitë”, i bën like vetes pa e fshehur libidon kryetari i Partisë Socialiste në pauzën midis dy batutave banale me Flamur Nokën dhe Jozefinën në Kuvend. Dhe – surreale ta thuash, por - ka të drejtë.

Nuk ka opozitë sot Partia Socialiste në pushtet për një arsye të thjeshtë. Partia Demokratike e djathtë mund të ofrojë vetëm një këndvështrim të djathtë të gjërave por PS është e mbrojtur nga ajo anë. Këtë qeveri nuk mund ta kritikosh dot nisur nga pozita të djathta. Kjo, thjesht s’është e mundur, pasi s’ke ç’t’i kritikosh asaj djathtas. Sot PS po e zbaton djathtizmin më me virtuozitet se PD-ja vaktit.

Siç shihet edhe nga dështimet e turpshme të përpjekjeve për trashje artificiale zëri të Lulit ndër mitingje me parulla e kolonë zanore heroike, kritikat e vetme që PD është në gjendje t’i bëjë sot Partisë Socialiste mund të lexohen thjesht si “për procedurë”. Pse droga transportohet me avionë dhe jo me ndonjë mjet transporti alla-turka? Pse PS është kaq e paaftë të fshehë mashtrimin e parealizueshëm për punësimin e 300 mijë spartanëve? Pse ajo u ndezi orekse njerëzve për shëndetësi apo legalizime falas, vetëm e vetëm për të marrë një karrige të përkohëshme administratori në krye të qeverisë? Po sikur nesër njerëzit ta kërkojnë me tërë mend këtë gjë? Ç’do të bëhet me spitalet private dhe depot e mëdha farmaceutike të grosistëve medicinalë?

Me fjalë të tjera, kritika e vetme është ajo e paaftësisë për të realizuar siç duhet djathtizmin (të cilin këtu tek ne e zëvendësojnë rëndom me termin “shtet demokratik”). Dhe ky shtet demokratik këtu tek ne ka fytyrën e dorëheqjes së shtetit nga puna e vet – mbrojtja e interesit të së tërës përballë agresionit të së veçantës, personales, individualistes.

Vini re sesi, për shembull, PD s’ka asnjë problem thelbësor me mënyrën e taksimit të të pasurve që mbetën të paprekur nga pseudo-progresiviteti socialist. Shikoni sesi PD nuk proteston për premtimin e pambajtur socialist të drejtësisë për 21 janarin, ku viktimat ishin popull dhe ku politika ishte siç e pranoi vetë Rama: ndjekëse kokëulur e kauzës së popullit. Përmes heshtjes së saj aprovuese PD duket solidare, gjithashtu edhe me draftin socialist të reformës së arsimit të lartë. Si ta kritikosh një reformë të djathtë ku supermarketet private të diplomave universitare do të përfitojnë përveç tarifave të kripura të klientë-studentëve të vet, edhe para nga xhepi yt që je shkolluar a po shkollohesh në mizerabilitetin e qëllimshëm të Universitetit publik?

Edhe pse e kamufluar si një sukses i përmasave kontinentale, reforma e pensioneve që ka nuanca protofashizmi në përmbajtjen e vet, nuk provokon asnjë lloj revolte tek PD e cila, as ajo vetë s’do të guxonte dot ta realizonte atë. Çdo vend tjetër i Evropës do të ishte gdhirë me barrikada në rrugë nëse dikujt do t’i shkonte ndër mend të hartonte një “reformë” si kjo e Veliajt që synon t’i shfrytëzojë shqiptarët e paktë që kanë një punë deri sa t’i lënë forcat, e pa të shijojnë ndonjë pension po aq mizerabël sa edhe ky që kanë aktualisht.

Shkurtimisht, PD është sot dakord dhe gjen veten në shumicën e veprave domethënëse dhe strukturale të socialistëve në pushtet. Pakënaqësitë e saj të vetme ngjajnë me një batutë të famshme filmash shqiptarë: “Pse, ashtu ngulet gozhda more karafil?”. Falë kinematografisë, batuta pasardhëse në një spirale të pandalshme banaliteti të dyanshëm, dihet.

Por cilat janë nga ana tjetër akuzat proceduriale me të cilat PD synon të kthehet në një agjent revolucionar që mobilizon masat e abuzuara prej 22 vjetësh të shqiptarëve që besuan tek sistemi kapitalist? Pse kultivohet drogë e pse ajo trafikohet me çdo mjet të shpikur nga gjenia e mendjes njerëzore? Përgjigjja për këtë pyetje, të cilën s’duan ta dëgjojnë e as ta shqiptojnë të dyja palët është dëshmia e falimentimit të të dyjave: sepse kultivuesit e drogës, si atëherë edhe tani janë thjesht njerëz të lënë në mes të rrugës në furinë shoviniste të një sistemi ku i papuni dhe i papunësueshmi janë zyrtarisht inekzistentë, jo-njerëz, të vdekur që marrin frymë pa dashje. Punësimi i është lënë në dorë tregut, panairit të shitblerjes së skllevërve me çmim të lirë. Për të kënaqur këtë treg, ata të papunët, këtë punë kanë gjetur – të kultivojnë drogë e të mundohen t’ia hedhin shtetit.

Shteti nuk mund të bëjë njëkohësisht dy gjëra: edhe t’ia dorëzojë përgjegjësinë për jetën e qytetarëve informalitetit nga njëra anë, dhe nga ana tjetër të tentojë ta kufizojë këtë informalitet pa ofruar ndërkohë asnjë rrugëdalje. Por sigurisht Partia e djathtë demokratike nuk e akuzon PS-në për mbajtjen në këmbë të këtij sistemi që i kthen bujqit në narkotrafikantë. Ankesa e saj është pse institucionet represive nuk janë në gjendje të shtypin anomalinë që prodhon vetë sistemi. PS e di që është e pakritikueshme në këtë drejtim, prandaj edhe thotë që s’ka opozitë.

Pamundësinë komike të PD-së për të kritikuar seriozisht PS-në, vetë kjo e fundit po e shfrytëzon me ngazëllim të shumëpritur deri në pikën e fundit. Ajo tallet e zbavitet me përpëlitjen e kundërshtarit të vet për të gjeneruar një kauzë, sepse e di që një kauzë e tillë s’mund të fabrikohet dot nga një strukturë si PD-ja e djathtë. PD-ja që është krejt e ngjashme strukturalisht me PS-në, një e majtë në emër dhe e djathtë në realitet. Me një fjalë, PS njeh limitet dhe përvojën e vetes dhe për këtë arsye njeh edhe pamundësinë e PD-së për të bërë të pabëshmen - atë që është jashtë takatit dhe fuqisë së saj argumentuese.

E gjithë kjo që ndodh është një déjà vu e asaj që ngjante më 2005. Edhe atëherë mazhoranca e re refuzonte ta njihte për opozitë rishtarin Rama që sapo ishte ulur mbi fronin e një PS-je të dalë nga rrënojat e disfatës elektorale. Edhe atëherë “nuk kemi opozitë” thërrisnin krenarë pushtetarët e rinj me asistentët e tyre intelektualë të pavarur. Si tani, edhe në atë kohë, e djathta s’mund të kritikohej nga e djathta. Vetëm pas një serie skandalesh e incidentesh konsumuese nisi të ngjisë më në fund retorika e socialistëve mbi pushtetin e harxhuar të Saliut të cilit po i vdisnin njerëz bujshëm në Gërdec dhe bulevard, dhe jo ashtu siç e do rregullorja e sistemit: pa zhurmë, në uri, sëmundje dhe anonimat.

Ngjashmëria dhe këndvështrimi i njëjtë mbi gjërat mes PD dhe PS të vendosura në situata të ngjashme, duket edhe tek sloganet. “Rama ik në shtëpi” është krejtësisht e ngjashme me thirrjen socialiste për nxjerrjen e Berishës në pension. Shtëpia dhe pensioni janë shembulli sesi të dyja palët kanë një mirëkuptim dashamirës për dështimin e njëra-tjetrës. Ato vërtet aktrojnë me zemërim e frazeologji dramatike përpara masave. Megjithatë dasia midis palëve nuk është aq fatale saqë opcioni i ndëshkimit që ata kërkojnë për tjetrin midis tyre të jetë burgu a drejtësia. “Gabimet” që PS dhe PD i njohin njëra tjetrës, nuk konsiderohen të pafalshme. Drejtësia e vetme që ato propozojnë është hapja e krahut që radhën për ta rrotulluar çikrikun shtypës të sistemit ta marrë shoferi tjetër i cili do të ofrojë një stil tjetër rrotullimi. Sigurisht çikriku do të mbetet po ai. Edhe të shtypurit prej tij, po ata.

Në fund, historia e re politike shqiptare i ka dhënë në mënyrë elokuente mësimet e saj. Sado dëshpërueshëm të mundohen propagandistët e partive, nuk ka kauza partiake që janë në gjendje të kërcënojnë stabilimentin qeveritar në Shqipëri. Ato thjesht nuk janë më në gjendje të frymëzojnë dhe mobilizojnë askënd. Kauzat e vetme që i lëkundin themelet sistemit duke e detyruar atë ose të kalojë në agresivitet ose të legenizohet në fjalime qaramane publike, janë ato ku frenat i merr në dorë vetë populli. 21 janari apo protestat kundër armëve kimike janë modeli i vetëm ku shfaqet vullneti i shqiptarëve i pakontaminuar nga partitë apo ku partitë janë të izoluara në periferi. Në të dyja këto raste partitë politike kanë ndjekur vorteksin kryengritës të popullit si hijena që presin të bjerë në tokë preja e luanit, për të brejtur ç’të mundin nga cofëtina e rrëzuar. Në raste si këto, ato s’mund të bëjnë gjë tjetër veçse të ndjekin si spektatore përgjakjen e popullit nga kullat e biznesit, ose ta gjejnë veten të përzëna me fishkëllima nga sheshi.

Ja përse protestat dhe grevat false të partiakëve do të vazhdojnë të përfundojnë me dështim në këtë shoqëri të zhgënjyer e të kapur për prapanice nga të gjithë. Ja pse partitë politike thjesht do të vazhdojnë të defaktorizohen e të parazitojnë duke shpresuar për një momentum kur do të mund t’i vënë logon e tyre pakënaqësisë së njerëzve. Duke u lutur ndërkohë në heshtje, që kur ai moment të vijë, zemërata popullore të kursejë shembjen e sistemit i cili tash 22 vjet strukturon jetën tonë por të rifreskojë thjesht emrat e zbatuesve të tij.

Sokol Shameti

Si çmontohet një bombë?

Kjo, s’është lufta finale. Më 1914, Shqipëria e Luftës së Parë botërore ishte ferri mbi tokë. Njëqind vjet më vonë, më 2014 ajo është sërish një fushëbetejë tritoli, bombash e alarmesh, por të vetmes bombë që duhej t’i kishte përfunduar fitili djegës me kohë, po mundohen t’ia asfiksojnë lëndën plasëse me çdo kusht. Kjo është “bomba” sociale e realitetit ku ndodhet aktualisht pjesa dërrmuese e njerëzve që banojnë këtë territor.

Gjithëfarëlloj hesapesh lahen përditë në Shqipëri duke përdorur mjetin e vjetër, të zhurmshëm e njëherit elokuent, të eksplozivit. Vetëm hesapi kryesor, ai i madhi që do t’i shihte njerëzit të linin në mes luftën shfarosëse mes vedi për ta drejtuar zemërimin kah vatra e vërtetë e infeksionit – kasta sunduese – nuk është pjesë e planit të askujt. Ky është treguesi sesi tensioni në këtë shoqëri sistematikisht të dhunuar po ezaurohet në mënyrë vetëvrasëse midis anëtarëve të saj. Vetë konflikti është shndërruar në një koleksion guerriljesh vetiake për çështje tërësisht personale. Ky gërrmërr i pandalshëm bën punën e një lloj motori që përmes djegies së kuajfuqive të veta të brendshme, tërheq mbi shpinë tërë karrocerinë e sistemit.

Edhe 1 Maji i këtij viti po shpërdoron një tjetër shans që mund të shërbente për t’i dhënë fund komedisë së zezë që vazhdon të luhet mbi skenën e tragjedisë së tejzgjatur shqiptare. Arsyet për ta shpërthyer mu në mes të kësaj skene bombën e një revolte të përligjur sociale dhe politike (kujdes: detyrimisht politike dhe absolutisht jo partiake) - do të ishin të shumta.

Prej të paktën një viti, Shqipëria është një vend jo vetëm i varfër e i abuzuar po aq sa më parë, por tashmë edhe i zhgënjyer. Papunësia gërryese që pritej të zhdukej nga qeveria e re, tani mundohet të maskohet me metoda më arrogante se ato të qeverisë së kaluar, asaj haptaz-djathtistes. Armata e madhe e të papunëve e cila mbetet këmbëngulëse përherë aty, po përdoret ndërkohë si një kobure kërcënuese për ata pak shqiptarë që e kanë një punë. Përballë hijes së saj kanosëse, këta të punësuar pranojnë të shtypen në mënyrë monstruoze nga punëdhënësit e tyre.

Po ashtu hapësira e shprehjes së papajtueshmërisë sa vjen e po ngushtohet. Kabineti qeveritar tashmë refuzon deri të shohë realitetin nëse s’është filtruar më parë përmes syzeve rozë të marrdhënieve publike. Ai po orkestron një censurë e cila ngjan sikur po zbatohet në një vend që s’ka për të marrë statusin e BE-së në qershor. Për të drejta punonjësish as që flitet. Shumica e shqiptarëve të angazhuar në forcën punëtore sot, mbahen nën kushtet e shantazhit të përhershëm e të heshtur i cili ua vjedh gradualisht produktivitetin, qetësinë, shëndetin dhe dinjitetin. Kontratat e punës janë letra higjienike të mbushura me varganë detyrimesh për punëmarrësit e me rreshta të pafundëm abuzivë kushtesh favorizuese për punëdhënësit. Sindikatat janë një barceletë e partiakizuar skajshëm. Shoqëria civile, një pazar plaçkash të përdorura.

Sikur të mos mjaftonte kjo, vendi ndodhet aktualisht në mes të një vale të ashtuquajturash “reforma” të cilat në të vërtetë janë një koncert i paturp tallës me shqiptarët. Përmes topitjes së përgjithshme dhe qorrllëkut të së majtës radikale që është kthyer në një injeksion anestezie në shërbim të pushtetit, Shqipëria po përgatitet të kryejë reforma në arsim, pensione dhe territor.

Reforma arsimore për herë të parë në historinë e Evropës sociale po hakërrehet se do të devijojë hapur para të buxhetit publik që mblidhen nga populli, drejt xhepave të universiteteve private ku shkojnë të pasurit ngaqë nuk preferojnë universitetet e popullit. Po të ndodhte në Francë ajo që po mundohet të zbatojë qeveria “e majtë” me arsimin në Shqipëri, atëherë studentët e këtij 1 maji do t’i bënin ata të 1 majit të 1968-ës të dukeshin si trupë valltarësh tangoje.

Reforma territoriale mban edhe ajo të fshehur tinëzisht brenda saj armiqësinë ndaj qytetarit. Me një akt që po kamuflohet si “kujdes për pakicat etnike”, reforma në fjalë synon të thellojë edhe më tej humnerën që ndan sot qytetarët shqiptarë të përkatësive të ndryshme etnike. Ai synon që në secilin territor të Shqipërisë ku gjuha amtare nuk është vetëm shqipja, të krijojë disa rezervate të privilegjuara të ngjashme me Graçanicën serbe të Kosovës. Prej 20 vjetësh në Shqipëri shkollat e minoritetit dhe ato të mazhoritetit përgatisin armiq të së ardhmes mes fëmijëve të cilëve u mësojnë të urrehen për shkak të gjuhës edhe pse ndajnë të njëjtën varfëri dhe shtypje sociale. Tashmë kufiri do të bëhet edhe territorial; komunikimi midis shqiptarëve dhe minoritarëve qoftë edhe për arsye burokratike, do të jetë edhe më i paktë. Armiqësia e së nesërmes, edhe më e fortë. Përçarja, më efikase. Manipulimi, më i sigurt dhe sundimi më total.

Por nëse në çdo vend tjetër normal, do të mjaftonin edhe vetëm këto shembuj për ta hedhur popullin në barrikada në rrugë, në Shqipëri ka edhe më. Reforma e pensioneve është edhe më skandaloze ndaj për këtë arsye, edhe më e mediatizuar dhe e mbuluar me fjalë kumbuese për ta shitur si sukses. Ministria e mirëqenies dhe rinisë ka marrë përsipër të udhëheqë një kurs aq ekstremist të djathtë të rritjes galopante të moshës së pensionit të pleqërisë, saqë do ta kishte zili edhe Kili i Pinoçetit. Pësuesit e kësaj reforme quhen nga qeveria “përfitues”. Në një ironi të zezë e të pacipë, shqiptarëve që e kanë moshën mesatare 20 vjet më të ulët se japonezët apo suedezët, u thuhet se për shkak të rritjes së jetëgjatësisë do të dalin në pension shumë më vonë se këta të fundit. Një i ri i sapodiplomuar që do të hynte në punë në janar të vitit tjetër duhet të shtrëngojë rrypin edhe për muaj të tjerë, derisa të lirohet vendi në të cilin qeveria po shtrydh një të moshuar i cili po ngjit me mundim metrat e fundit të malores së jetës.

Në një kontekst si ky, vigjilja e 1 majit në Shqipëri do të duhej realisht të mbante erë revolte. Në të vërtetë, ajo mban erë tradhtie. Po si ka mundësi që po ndodh kjo? Si mund të çmontohet me kaq lehtësi një bombë si kjo që duket sikur dita ditës do të shpërthejë – e madje që duket se është një mrekulli që s’ka plasur deri tani?

Pika ku ndodhemi është kjo: reagimin civil e kanë marrë në dorë celulat jozyrtare rinore të kastës partiake që alternon pushtetin çdo katër vjet. Këto trupa xheniere, okupatorë të fushë-protestës ofrohen sot në formate të ndryshme në Shqipëri. Ata janë krijesë e së njëjtës ideologji neoliberale të ekonomisë së tregut e cila e ka kthyer në supermarket edhe vetë politikën, sindikalizmin, shoqërinë civile e çdo gjë tjetër. Vitrina e protestës rreket të plotësojë edhe ajo kushtin bazë të kërkesë-ofertës. Ajo prezanton një larmi të atillë e cila synon ta mbingopë urinë e ngutshme të klasës politike për idiotë që tregohen me gisht. Nga ana tjetër, përmes teprimit me larmi, ajo synon të krijojë konfuzion, copëzim e në fund edhe çaktivizim të mekanizmit shpërthyes brenda minës sociale në Shqipëri.

Kjo është arsyeja pse “pronarët” e 1 majit, na shfaqen sot të veshur tebdil: ca si patriotë, ca si revolucionarë. Ama të dyja këto nënprodukte të skenës defektoze politike në Shqipëri janë thjesht objekte të paidentifikuara fluturuese që orbitojnë posaçërisht secila përreth yllit të vet polar, qendrës së vet punëdhënëse.

Kështu, ndërsa pseudo-patriotët janë sateliti spiun i së djathtës që godet me topin e retorikës së vet të ashpër sundimtarët në pushtet por jo edhe aq të ashpër ata në opozitë; pseudo-revolucionarët majtistë janë sputniku që asgjëson për vdekje nga distanca këmishëzinjtë e opozitës, ndërsa thjesht u bën rikoshetë atyre të pushtetit.

Ky është në fund të ditës edhe funksioni që kanë këto agjenci shërbimesh partiake. Nga njëra anë ata duhet të kënaqin syrin e atyre që mendojnë se statuskuoja në Shqipëri mund të ndryshojë vetëm përmes aksionit kundër stabilimentit politik; t’u japë atyre nga një lodër me të cilën të engledisen në ditën kur mund të ishin duke vërvitur bomba Molotov; t’i veshë me flamur me shkabë ose bluza me çegevarë; t’u kënaqë egon me sllogane në dukje denigruese ndaj kastës – por sigurisht jo ndaj TË GJITHË kastës – t’i vërë të valëvisin banderola, flamuj, postera, të lexojnë kërkesa, ndoshta edhe t’i “krruajë” nga një çikë me policinë a mbase edhe me njëri tjetrin.

Në fund, duhet që vetë këto lëvizje të shërbejnë si emulacion në tabelën e së cilit të gjithë të shohin sa të çekuilibruar dhe qesharakë janë ekstremistët. Mbi të gjitha, njerëzit duhet të shohin se sa ekstremiste është të protestosh për të drejtat e tua në këtë vend. Këto lëvizje duhet të ilustrojnë përmes paaftësisë artikuluese të lidershipit përkatës, përmes sharlatanizmit dhe fytyrës së tyre karikatureske, sesi pushteti është tepër i madh dhe kompleks për t’u vënë seriozisht në pikëpyetje.

Duke e shfryrë bombën sociale shqiptare brenda një karnevali butaforik të veshur me citate nga të teatrove të kohës së Enver Hoxhës plot heroizëm folk dhe revolucionar, ata po mundohen t’i vënë emrin “luftë” diçkaje që është në të vërtetë një formë manipulimi masiv. Ashtu si ripërtypjet e bollëkut të mohuar në festimet e 1 majëve të dikurshëm, kjo është skërmitje e një lufte të mohuar. Luftë, e cila sigurisht, vetëm ajo finalja s’mund të jetë.

Sokol Shameti