Ideas are also weapons...

random selection of articles by Sokol Shameti

Sokol Shameti is just another guy. He's been around bothering with his writings since 1996. He spends most of the time
thinking, writing and aging. If you have nothing better to do, you can dig for other articles by him in the archives of few Albanian and foreign papers, such as "Gazeta Shqiptare" daily newspaper (1996-1998), "Courier International" weekly magazine (1999-2000), "Klan" weekly magazine (1998-2007), "Korrieri" daily newspaper (2007-2009) and "Shqip" daily newspaper (since 2009).

Monday, November 22, 2010

Vrasës

Një inxhinier i ri rreth të tridhjetave u gjet i varur me një tel kompjuteri teksa agonte e enjtja në një qendër interneti të periferisë. Ai po vdiste në kohën kur të gjithë ne, njerëzit që shohin punën e vet në këtë vend kishim mbyllur ditën tonë duke bërë ëndrrën që do na transportonte drejt një dite tjetër.
Komunikatat policore, të shkurtra dhe sterile. Njoftimet e shtypit, plot me pasaktësitë e përhershme e të kuptueshme rreth gjeneraliteteve të viktimës së radhës që për pikëpamjen e një lajmëtari të kronikës së zezë, s’kishte pse dallonte nga ajo paraardhësja.
Lajmet e dhanë të gjitha. Dikush duke u munduar ta telenovelizojë ngjarjen edhe me ngapak intrigë prej dashurie të humbur, frymëzim kinematografik e peshë borxhesh që rëndonin mbi shpinë të fatkeqit.
Në një konstatim tërësor mbi atë që mund të konsiderohet versioni zyrtar i opinionit publik (nëse opinioni publik e ka një linjë zyrtare): i riu u vetëvar për arsye kryesisht “të pashpjegueshme”. E vërtetë. Të pashpjegueshme. Por kjo, vetëm nëse bëjmë më parë një marrëveshje për atë që quhet e shpjegueshme apo qoftë edhe e kuptueshme në këtë vend.
Në këtë vend, është e kuptueshme që nëse rrëzohesh, askush mos të të japë dorën për t’u ngritur. Është e shpjegueshme që nëse të rrëshket këmba, e humbet statusin tënd social, ta harrojnë emrin, s’të përgjigjen më në telefon e të evitojnë në rrugë. Është e zakonshme dhe normale që nëse jeta të lë në baltë, në baltë të lënë edhe miq të deridjeshëm që me ty i kishte afruar puna e vet, sepse siç thamë, në këtë vend të gjithë shohin punën e vet.
Pra, nëse dikush vdes ngaqë në jetën e tij has në gjëra kaq të zakonshme e kaq “normale”, kjo është vërtet e pashpjegueshme.

***
Ky stil egoist jetese e kjo mënyrë jo-intervencioniste të menduari, ku të gjithë mbyllen brenda guackave të veta të ngushta duke mbajtur brenda fokusit të interesit vetëm veten e në rastin më të mirë vetëm rrathë të ngushtë familjarë po na shndërron dalëngadalë në një shoqëri të pashpirt që gjen fare pak arsye për t’u ndjerë pjesë e ndonjë bashkësie.
Feja e ditëve tona? Girls like bad boys. Por kaubojsi vetmitar dhe 99-sh që krenohet për paudhësitë e veta dhe ndjen turp për çdo fije njerëzillëku është një model i krijuar jo vetëm nga televizioni. Një labirint i tërë marrdhëniesh biznesi, kulture dhe politike amplifikon përditë e pa u lodhur të njëjtin hero të epokës së re që ia del mbanë në sajë të superpozimit të vetes dhe injorimit të tjetrit.
I riu shqiptar që kërkon të diplomohet, ndeshet që në fillim me moskokëçarjen e sistemit arsimor publik. Askush përveç vetë të interesuarit nuk kujdeset a po nxë diçka ky individ që ka nesër një rol në shoqëri. Nëse 18 vjeç s’ka mendtë e një 30 vjeçari për të investuar tek e ardhmja, në fund të viteve të shkollës ai është i mbaruar. Një dështim i plotë, një shpenzim i çuar dëm. Në sistemin privat e njëjta gjë. Sërish askujt nuk i intereson sasia e dijes së akumuluar nga studenti por vetëm sasia e banknotave të dorëzuara në arkën e kompanisë-shkollë.
Ofrohet arsim me cilësi të dobët? Kërkohet shërbim me cilësi të dobët. I diplomuari shqiptar që kërkon të punojë del nga bangat e shkollës me një ndjenjë faji. I duket sikur duke marrë një diplomë pa mësuar ka përfituar më shumë se ç’meritonte. Ky njeri është një pre e lehtë për klasën e re të punëdhënësve me etje të pashtershme për t’u konfirmuar sikur janë ashtu siç nuk janë në të vërtetë: kaubojsë nga ata të televizorit. Nga këtu s’është larg mbushja e zyrave, laboratorëve, shitoreve e ndërmarrjeve krijuese e zbatuese të këtij vendi, me punonjës kokëulur, të keqpaguar, të nëpërkëmbur e të shantazhueshëm. Ata s’kanë kurajo të kundërshtojnë marrëzitë e pronarëve të tyre, babëzinë e tyre për të fituar pafundësisht, pa ndonjë limit, pa ndonjë kriter, pa ndonjë fill vramendjeje.
E prej këtyre duarve lindin pastaj produktet e shërbimet e degjeneruara e të super-shtrenjta që kjo klasë prodhuese i ofron qytetarit në këtë vend.
Por ky është një rreth i mbyllur. Të angazhuar direkt në zvetënimin e procesit prodhues, të punësuarit e rinj janë pas pak edhe vetë viktima të tij. Ata janë kryesisht njerëz që sapo po krijojnë të ardhmen e familjet ndaj janë edhe konsumatorë të asaj çka përpunon zinxhiri i ndërlikuar prodhues ku edhe ata bëjnë pjesë. Pasi bëhen fabrikues të këtyre produkteve e shërbimeve manipuluese, ata janë vetë edhe blerësit e tyre të parë. Kërkesa për para është e ngutshme dhe e pashmangshme.
Nevojë për një strehë, për një jetë të denjë sociale, në kushtet kur puna është e gjatë, e lodhshme dhe e keqshpërblyer. E lehtë t’i shohësh ata pas pak përpara një udhëkryqi: borxh, korruptim ose aventurë. Shumë konformohen me sistemin dhe hyjnë në ingranazhin vetëgërryes të huasë dhe këstit që ofron mirëqenien dhe grabit kurajon. Disa përthyejnë karakterin dhe shndërrohen në specien e urryer që sheh një gjah në çdo mundësi për të performuar atë ç’ka kanë mësuar në jetë. Disa më të paktë tentojnë rebelimin në një përpjekje për t’i dalë përanash gjithë kësaj bote kurthesh dhe pabesish, përmes manipulimit me fatin, bixhozin a skedinën.
Dhe më në fund, ja ku e kemi përpara syve edhe një gjeneratë tjetër të përbërë nga njerëz me një shpirt që sipas rastit e kanë të përdhunuar, të korruptuar ose të luajtur me zara. Vendi zhytet në errësirë, shoqëria s’funksionon dhe të gjithë dorëzojnë qafën pa bërë naze për t’u bërë sakrificë e flijimit të asaj çka ofron e nesërmja.

***
Është bërë vonë dhe s’e kemi kuptuar. Nga Otranto në Gërdec. Nga të ngrirët e orvatjes së arratisë prej mjerimit tek autobusët e përmbysur të Gjegjanit e Fratarit. Nga fostoksina e ëmbël e atyre që s’ia dalin dot më me helmin e jetës deri tek fëmijët e asfiksuar të Sukthit, e të dërrmuarit nga aksidentet në skllavërimin që ua shesin për punë.
Sa jetë të çuara dëm, e në njëzetë vjet askush s’i numëroi ndonjëherë viktimat e një terrori aspak më njerëzor se ai komunist. A ka diçka që nuk shkon apo kjo është një frazë cinike teksa shohim se për shumëkënd shumëçka nuk shkon. Ajo “diçkaja” e vogël dhe e parëndësishme, s’funksionon vetëm për të paktët që shumica e gjërave u shkon vaj.
Miku im i fëmijërisë, inxhinieri dhe djali përherë i qeshur Ervin Skëndaj vdiq me brengë këtë të enjte në një qendër interneti të periferive të Tiranës. Sa do të kisha dashur të kisha folur një herë të fundit me të. T’i kisha shtrënguar dorën e t’i kisha dhënë zemër. T’i kisha thënë se mërzia e tij është mërzia ime. T’i kisha thënë të bëhet i fortë se nuk është i vetëm në këtë vend ku trishtimin e vetmisë e nxisin si premisë suksesi. Se jashtë është natë dhe stuhi, por është së brendshmi që vdesim nga pak përditë ndaj duhet të jemi të gjithë bashkë si njerëz për të mos u vënë përfund veç e veç. Se humbja e gjithsecilit prej nesh është tepër e shtrenjtë për t’u dhuruar. Për t’ua vënë në dispozicion atyre që e quajnë atë thjesht një efekt anësor, një bilanc të ftohtë policesk. Një përqindje e shpjegueshme statistikore e sistemit ku jetojmë i cili i kthen njerëzit në armiq të njëri tjetrit, e në fund kur s’është më aty askush tjetër me të cilin të jesh armik, të kthen kundër njeriut të fundit që s’ka si shpëton prej teje – vetes tënde. Sa do të kisha dashur që në këto kohëra kur të gjithë japin mend përballë kujt s’i ecën në jetë, unë të kisha bërë të kundërtën, duke ndenjur për ta dëgjuar se ç’kish për të thënë të paktën një herë, atë, njeriun e gjunjëzuar nga mbrapshtia e fatit të vet.
Por nuk bëra dot asnjë nga këto. Futa duart në xhepa dhe vazhdova rrugën duke ndjekur një itinerar vetmitar për të cilin na thonë se është shtegu ku ecën drejt suksesit njeriu me ambicie i ditëve tona.
Nga titujt e gazetave, lajmet televizive e njoftimet mortore portreti i dëshmorit më të fundit të kapitalizmit duket sikur thotë: Unë nuk vdiqa vetë. Më vratë të gjithë ju.


Sokol Shameti
shameti@gmail.com

2 comments:

  1. Duke i hedhur radhhere nje sy blogut tend mud duk sikur komenti te ky shkrim do te ishte i lehte. Te pakten ndjenjat ishin te qarta. Megjithate e vetmja gje qe mund te them eshte se nderoj guximin e atyre njerezve qe vazhdojne te jetojne ne ate vend (une jam emigrant) pa u bere cinik dhe mosperfilles ndaj realitetit qe ballafaqojne.

    ReplyDelete