Operacion plastik

Sa e vështirë mund të jetë për një shoqëri që të gatisë antitrupat e vetë të qëndresës? Vite të tëra apatie, politikë mospërfaqësuese, promovim i individualitetit dhe përçmim i së përbashkëtës, media dhe shoqëri civile e kontaminuar nga klientelizmi, arsim dekurajues që prodhon tulla pas tullash për murin e indiferencës. E megjithatë, shpresat s’vdesin kurrë tërësisht.
Opinioni publik po e distilon gjithë vëmendjen e vet te Piramida dhe te këmbëngulja e qeverisë për ta kthyer atë në një Rosinant beteje në luftën e saj kundër fantazmës së komunizmit. Megjithatë vitrina publike e Tiranës përjetoi këto ditë disa ngjarje më të vogla por domethënëse për atë që po ndodh me reagimin civil ndaj trasgresionit politik.
Mëngjesin e së enjtes, fytyra e Muzeut Kombëtar u zgjua me një operacion tjetër plastik. Një bisturi e panjohur, kishte amputuar fragmentin e banderolës gjigande që njofton në mënyrë të shproporcionuar se viti i Nënë Terezës mundësohet nën kujdesin e Sali Berishës.
Ndërhyrja prerëse që dukej sikur ishte kryer nën anestezinë lokale të ndonjë doze të fortë alkooli pas mesnate, kishte pasur ndërkaq syçeltësinë e duhur për të kursyer bamirësen por për të nxjerrë jashtë loje “mundësuesin” e saj.
Qytetarët kishin ndjekur episodet e njëpasnjëshme të përndjekjes politike ndaj mozaikut “komunist” që përbën edhe shtresën e parë të propagandës në fasadën e këtij institucioni publik. Projektet për shkatërrimin e puzzle-t me partizanë dhe punëtorë kishin vite që qarkullonin. Mes tyre kishte pasur edhe ide disi më inovative, për shndërrimin e tij në ndonjë lloj pikture kubiste duke përdorur të njëjtët gurë nga të partizanëve dhe punëtorëve.
Ndërsa vitet iknin me këtë debat, në skenë kishte dalë një magji e re. Si Circja në epin e Uliksit merrte detarët e i kthente në gica, kjo magji i merrte hapësirat publike e i shndërronte në publicitet (me figurën e femrës të pamungueshme e joshëse nëpër të). Kjo ishte faza kalimtare. Mozaiku heroik, u mbulua me një grim të përkohshëm dhe me xixa reklame dhe kjo ishte shtresa e dytë e propagandës mbi fasadën e vjetër të mozaikut.
Shoqëria shqiptare e zënë në kllapinë e tregut të lirë dhe krenar, po i tregonte botës nga sheshi i saj më i madh, fytyrën e saj të re. Dikur e përbërë nga vetulla të ashpra proletarësh dhe grash heroina. Tashmë, e trukuar nën fytyrën joshëse të koketës që bën me sy: “mund të më kesh, nëse paguan”.
Por kjo ishte një histori që s’zgjati. Shumë shpejt, mbi shtresën e dytë dhe kalimtare, u nder shtresa e tretë, e rëndë dhe arrogante. Shtresa e slloganit totalitar politik që vinte nën një përzierje mistike dhe divine, në një simbiozë të çuditshme dhe domethënse shtet-fe.
Ky ishte anëtarësimi i parë në një parti politike i Nënë Terezës, një personazhi tepër të dashur për shqiptarët më shumë për shkak të etnisë së saj, sesa për shkak të besimit. Për ne, qytetarët që e ndiqnim me retina gjithë këtë ndërrim “lëkurërash” mbi fytyrën e Muzeut, ky ishte një përjetim i llojit të veçantë. Kjo ishte gara për të na fituar ne dhe vëmendjen tonë. Një tabletë përgjumëse me brenda të tria shtresat narkotike të epokës ku jetojmë: politikë, ekonomi, religjion.
E ndërsa në opinionin publik ngrihej vazhdimisht shqetësimi i sigurt dhe i sterilizuar verbal ndaj kësaj që po ndodhte, asgjë që të provonte se njerëzit bezdisen nga kjo dhunë vizive nuk po shfaqej. Ndaj në këtë kuadër, sllogangrisja e së enjtes, mbetet ndoshta një nga gjestet e para dhe të brishta që tregojnë se reagim qytetar, realisht ka.
Ky mbetet gjithsesi një reagim në kushte primitive, instiktiv dhe i kompleksuar. Por është një veprim selektiv proteste dhe pakënaqësie që ç’ke me të.
Politika do të mundohet pas pak që përmes një kombinati të sofistikuar retorike ta kthejë gjithsesi këtë akt, në një vepër të sajën. Do të ketë politikanë që do të duan ta përvetësojnë atë duke e quajtur një gjest mbështetjeje ndaj partisë së tyre, e do të ketë të tjerë që do t’ia faturojnë këtë “akt vandal” kolegëve nga ana tjetër e peshores. E rëndësishme për ta është që ashtu si Nënë Tereza, edhe kirurgu anonim dhe i dehur i pasmesnatës, të mos mbetet pa teser partie.
Sulmi me preçizion të lartë ndaj politikës së slloganeve, duhet parë ndërkohë edhe si një koordinatë shpjeguese për psikën e shqiptarit të shqetësuar të ditëve tona. Shqiptari i nervozuar i vitit 2010, mund ta durojë dhe nuk ndjehet i bezdisur nga trashëgimia real-socialiste në veprat publike. Ai i quan ato pjesë të së kaluarës së tij dhe asgjësimi apo fshehja e tyre është e njëjta gjë si mohimi apo fshehja e kushërinjve të sikletshëm nga fshati.
Shqiptari në fjalë, s’ka gjë as me simbolet kombëtare dhe etnike, e po të doni, as me ato fetare, ndaj Nënë Tereza e Kalkutës mund të qëndrojë e qetë. Ai madje, shpërfill e s’e quan agresion ndaj lirisë së shijes së tij, as përpjekjen publicitare për t’i shitur pikërisht atë që ai s’ka ndërmend të blejë.
Kësisoj, mund të themi se urrejtja është e përqëndruar në një drejtim të vetëm. Ajo është një sinjal alarmues me sens unik për klasën politike shqiptare, kundër së cilës personalizohet gjithë dëshira për heqje qafe, eleminim, fshirje emri apo amputacion.
Mbase një shenjë e qartë se e kanë tepruar.
Sokol Shameti
(Gazeta “Shqip”, 30 tetor 2010)