Ideas are also weapons...

random selection of articles by Sokol Shameti

Sokol Shameti is just another guy. He's been around bothering with his writings since 1996. He spends most of the time
thinking, writing and aging. If you have nothing better to do, you can dig for other articles by him in the archives of few Albanian and foreign papers, such as "Gazeta Shqiptare" daily newspaper (1996-1998), "Courier International" weekly magazine (1999-2000), "Klan" weekly magazine (1998-2007), "Korrieri" daily newspaper (2007-2009) and "Shqip" daily newspaper (since 2009).

Saturday, October 9, 2010

Shqipëria natyrale dhe një tezë fashiste

Një njoftim i gëzueshëm për gjithë vëllezërit tanë patriotë nga Ballkani: ky gadishull nuk është epiqendra e sistemit diellor. Këtë dukuri natyrore mund ta shohësh me sy të lirë edhe nga kjo gjerësi gjeografike ku ndodhemi, por ama disa luftojnë me çdo kusht që të mos ta shohin. Megjithatë prova se siujdhesa jonë është thjesht një rrethinë e lënë pas dore dhe e mosmarrë seriozisht disponon baza të forta. Fjala vjen, si pasojë e këtij fakti, atje artikulohen me lehtësinë më të madhe teori nga më monstruozet të likuiduara kahmot në kontinentin dikur të vjetër e tashmë të modernizuar, të Europës. Por çmenduria vazhdon më tej. Këto lloj marrëzish me afat të kaluar skadence, pasi nuk gjejnë kritikën e duhur nga padituria apo thjesht dembelizmi për të nxënë, nisin madje të imponohen si me qenë ideologji të pranuara gjerësisht. Se ç’mund të përftohet në fund nga ky festival sharlatanizmi të ngritur në nivel serioziteti, mund ta sodisim të ilustruar me ngjyra të forta, në kasaphanat përkatëse të ish-Jugosllavisë. Siç thotë Noam Chomsky tek Liberating the mind from Orthodoxies, “tirania aplikohet atëherë kur i përvetësojnë legjitimitetin”.
Debati konstant – por më mirë, monologu - mbi Shqipërinë natyrale, (siç ndodh me debate të ngjashme në Serbi, Mal të Zi, Maqedoni, Bullgari e Kroaci) është për shembull, një nga temat e preferuara të një turlie amatorësh folklorikë, historianësh të përciptë dhe atdhetarësh të minutës së fundit edhe këtu në Tiranë. E parë me një sy praktik, Shqipëria natyrale mund edhe të mos merret fare seriozisht. Ajo lindi në panik e sipër më 1999 pas çlirimit të Kosovës nga Serbia, si një përgjigje qetësuese ndaj kritikëve të shumtë që pas asaj që ndodhi në Kosovë rindezën alarmin e Shqipërisë së Madhe. Vetë Shqipëria e Madhe është një lloj krijese maksimaliste me themelet në kohën e Lidhjes (apo më saktë Lodhjes) së Prizrenit, por më 1999 ajo u ripaketua si një referencë e qartë e kohës së Großdeutschland-it nazist, nën kujdesin e posaçëm të të cilit u krijua për herë të vetme në histori një shtet i përbashkët i gjithë shqiptarëve (që koinçidon pikë për pikë edhe me hartën e Shqipërisë natyrale). Megjithatë, duket sikur kjo e fundit, e mbështjellë me këtë ambalazh kaq bio, kaq ekologjik dhe kaq pranë virgjërisë së egjër të natyrës, shpreh qartë si prirjet artistike të shpikësit të saj ashtu edhe një ironi tallëse ndaj atyre që me daljen në qarkullim të Shqipërisë natyrale do t’u ngecej në dorë “derri maç” i Shqipërisë së Madhe. Në këtë kontekst, krijesa metaforike e Shqipërisë natyrale, e ka realizuar misionin e vet. Problemi është se ka njerëz këtu në Shqipërinë “artificiale” që e kanë marrë atë seriozisht dhe që vazhdojnë të merren me të ende sot më 2010-ën. Dikush mund të justifikohet: të mos kapemi pas termave. Por termat janë të rëndësishëm. Ata përcaktojnë mënyrën e të menduarit të atyre që i përdorin.
Cili është koncepti i Shqipërisë Natyrale? E përmbledhur në dy fjalë, ajo është po aq “luftë territoresh” sa edhe Shqipëria e Madhe. Ky koncept nënkupton faktin se Republika e Shqipërisë me përmasat aktuale, është një lloj anomalie apo çrregullimi. Territori i saj i momentit është lënë gabimisht i vogël, i pamjaftueshëm dhe jo fizibël, pasi përfaqëson vetëm atë çka mbeti pas një gjymtimi të padrejtë më 1913. Rrjedhimisht, ky produkt defektoz duhet riparuar. Shqipëria duhet të bëhet natyrale dhe kjo arrihet duke përfshirë brenda saj edhe territore të tjera (mundësisht etnikisht të pastra) me shpresën, madje bindjen, se kështu ajo do të nisë të funksionojë normalisht si një trup i shëndetshëm. Sesi mund të ndreqet një mekanizëm që s’funksionon duke i montuar përsipër një vegël tjetër që gjithashtu s’funksionon, kjo i takon ndonjë studimi me natyrë psikiatrike, megjithatë, kjo lloj gjetjeje gjeniale prej 1999-ës e tëhu është hedhur në treg si alternativa e vetme pa konkurrentë e Shqipërisë së Madhe. Fatkeqësisht, ky formulim, mban të maskuar në nëntekstin e saj, disa klishe naive si dhe një kërcënim serioz. Këmbëngulja tek Shqipëria Natyrale, ka në themel të saj mbi të gjitha, një ankesë. Ajo është ankesa ndaj një Shqipërie anormale, të denatyralizuar dhe problematike. Përpjekja drejt Shqipërisë natyrale, është rrugëdalja imagjinare nga këto probleme. Është një shteg i shkurtër drejt një parajse të ëndërruar. Ekziston vetëm një sjellje tjetër politike që shënohet nga ky preokupim obsesiv ndaj zvetënimit të shoqërisë, çnderimit dhe viktimizimit të saj si dhe që krijon kulte kompensuese uniteti, energjie dhe pastërtie. Sipas përkufizimit të Paxtonit, kjo filozofi s’është asgjë më pak se fashizmi.
Disa nga klishetë që përfshihen brenda konceptit të Shqipërisë natyrale, qëndrojnë qysh në mënyrën e formulimit të terminologjisë që e përshkruan atë. Fjalorthi i xhepit me termat që gërmëzojnë për publikun atë që ndodhi derisa mbërritëm tek kjo Shqipëri jo-natyrale dhe e padurueshme ku jetojmë sot, i përket një prodhimi të tejkaluar me kohë e vakt nga diskursi modern i gjeopolitikës. Një nga këto terma për shembull është ai i “padrejtësisë historike”. Ky togfjalësh është në vetvete një paradoks tepër qesharak. Në disa plane. Së pari, drejtësia është një nocion mjaft relativ. Çfarë konsiderohet veprim i drejtë për dikë, për dikë tjetër është t’ia kesh bërë borxh. S’ka sot asnjë komb në Ballkan që s’është i bindur se ndaj tij s’është bërë ndonjë padrejtësi në të kaluarën.
Gjithashtu, koncepti i “padrejtësisë historike”, vuan edhe nga problemi i atrofizimit dhe shkëputjes nga konteksti. Një vendim i 1913-ës i gjykuar në rrethanat dhe sofistikimet e viteve 2000, mund të duket i habitshëm, i padrejtë dhe deri çnjerëzor. Por shoqëria e organizuar njerëzore është rrekur të krijojë ekuilibra në çdo fazë të sajën të historisë. Në çdo formë me të cilën ajo ka ekzistuar sado e palogjikshme të duket sot, ka pasur një argumentim logjik që është konsideruar i mjaftueshëm për kohën në të cilën është krijuar ky ekuilibër.
Ajo që mund të përbënte një diskurs më të përditësuar me logjikën dhe zhvillimin e mendimit të shoqërisë bashkëkohore referuar ndryshimit të statuskuo-ve të shumta “të padrejta” trashëguar nga e kaluara, do të ishte një terminologji evolucioniste që e përshkruan kombformimin dhe shtetformimin si një proces në zhvillim të pandalshëm kah ndonjë drejtimi që mund të jetë pozitiv ose negativ. Vetëm përmes kësaj optike, mund të shihnim më qartë dhe më pa emocion mbi pikturën që kemi para syve.
Piktura që kemi para syve është e thjeshtë. Në dekadën e parë të shekullit të XXI, teksa gjithë bota është zvogëluar, bashkësitë e njerëzve që e banojnë atë, po ndajnë dita ditës fate më të përbashkëta. Të gjithë po jetojmë përherë e më njëlloj, po mendojmë përherë e më njëlloj, po mrekullohemi apo indinjohemi nga të njëjtat dukuri dhe teksa edhe informohemi të gjithë në të njëjtën mënyrë, po ndjehemi përherë e më shumë pjesë e një identiteti të përbashkët. Zhvillimi i teknologjisë, influencat kulturore, robërimi përmes kapitalit, madje edhe krizat ekonomike, janë përherë e më të përbotshme dhe të tilla sa vijnë e po bëhen edhe perceptimet e njerëzve.
Njësitë e vjetra shtetërore sa vijnë e po e humbasin sovranitetin e tyre, duke shthurur format e vjetra të organizimit federal apo unitar e duke u shkrirë dalëngadalë, në një proces që sapo ka nisur, në struktura më të sofistikuara. Njësia brenda së cilës organizohen shoqëritë tashmë, është detyrimisht më e madhe sesa ajo e shtetit-komb të dikurshëm, edhe pse shteti-komb është një hap kalimtar drejt këtyre strukturave. Vini re sesi deri edhe Zvicra shkon e anëtarësohet në OKB. Sesi deri edhe Shqipëria me Kroacinë bëhen pjesë e NATO-s apo e procesit të liberalizimit të vizave që paraprin dorëzimin e sovranitetit të tyre në një strukturë më të madhe që quhet BE. Simptomat janë të shumta dhe ky shkrim s’ka për qëllim të trajtojë format sesi po rendim me shpejtësi drejt realizimit të profecisë për krijimin e Shtetit Global. Ajo që ndodhi me shqiptarët në fund të shekullit të kaluar e që po vazhdon pandalshëm edhe këtë shekull, është thjesht pjesë e një procesi më të madh e më të ndërlikuar se një rapsodi e vjetër me lahutë që këndon baladën e Shqipërisë së Madhe, asaj natyrale apo qoftë edhe të asaj shkencores. Shqiptarët këtu s’kanë ndonjë rol apo meritë, përveç favorit që mund t’i bënin vetes, duke u çliruar një herë e mirë nga praktikat mburravece dhe ksenofobe, e duke e parë veten siç janë realisht. Në sfondin e madh të një bote që po i transformon pa i pyetur, si plastelinë.

Sokol Shameti
(Gazeta "Shqip", 9 tetor 2010)

No comments:

Post a Comment