Politika e Re

nga Sokol Shameti

Deep Purple-at e plakur kanë një fan të ri. Ai është kryeministri jo edhe aq riosh i Shqipërisë. Pas eklipsit hënor të radhës, kjo i bie të jetë shenja e fundme se lufta për të drejtat e autorit të “Politikës së Re” ka hyrë në një fazë komiko-epike. Ta klasifikosh denatyrimin e lidershipit të vrenjtur të “së djathtës” si akt pjesëmarrjeje në këtë kontest, mbase është guxim i ekzagjeruar. Por seç mban një erë sikur Politika e Re prodhim shqiptar është kokë e këmbë thjesht marrdhënie me publikun, një titull rozë gazetash apo kronikë televizive me pak si tepër aksion. Sikurse rock’n rolli i viteve 70, ajo është kthyer tashmë pa u ndier në një stil jetese me moton: “gjeje ç’do e mërziste më shumë Adil Çarçanin”.
Sipas statistikave psikiatrike, çdo dhjetë shqiptarë, njëri është skizofren i pavullnetshëm. Për nëntë të tjerët efikasiteti me të cilin funksionojnë tek ne këto truke të mjera dhe të stërpërdorura, do të duhej të ishte acarues. Do të duhej të dukej si tallje e madhe qeramarrja në ditët tona e kostumeve të cilat në botën perëndimore të jepnin imazh progresisti si minimum, 20 vjet më parë. Një vepër përçmimi do të duhej të ishte edhe shitja e tyre si kulmi i kontroversialitetit midis primitivizmit total. Një eveniment tribal për lindjen tmerrësisht të largme shqiptare ku edhe grupet e zhdukura rock mbërrijnë me një vonesë më të madhe nga ajo me të cilën arrijnë në lindjen e largme japoneze veteranët italianë të futbollit kur vendosin të dalin në pension.
Mjerisht edhe “Politika e re” përbën lajm në Shqipëri atëherë kur e ka mbyllur me kohë e vakt ciklin në pjesën tjetër të botës. Por le të mos jemi destruktivë. Përballë qëllimeve ndoshta të mira të promovuesve të saj le të themi se ndoshta kemi këtu një problem definicioni. Më shumë se pyetja çfarë të quajmë “politikë të re”, le të themi se s’po dimë çfarë nuk quhet e tillë dhe çfarë kualifikohet këtu tek ne për “politikë të vjetër”.
“Politika e Re” shqiptare nuk është sigurisht “New Politics” amerikane e Adlai Stevenson-it të viteve 1950. Bashkim Fino apo Jozefina Topalli janë të pashndërrueshëm brenda natës nga aparatçikë të mërzitshëm, në veprimtarët e rrymës “beat” që furnizuan municionin intelektual për të dërguar në presidencë John Kennedy-n. Po ashtu, s’ka sot në Shqipëri një luftë për të drejtat civile, apo nevojë për një sjellje më pajtore ndaj totalitarizmit. Sot në Shqipëri ka një luftë guerrile thuajse artizanale për të drejtat publike përballë agresionit të privates. Gjithë ky regres ka ndodhur dalëngadalë e vit pas viti, kinse për faj të papërvojës sonë në punë demokracie. Por shikoni tani sesi deri edhe koorporatave shtetërore si KESH u kanë lejuar luksin që të vendosin një logjikë çnjerëzore bilancesh mbi detyrën për t’i shërbyer me çdo kusht publikut. Ti mendon se kjo është një vepër e kurdisur nga demokratët pseudokonservatorë? Jo, ky software vrasës është instaluar në sistemin e ndërmarrjeve tona publike nga nxënësit e Adam Smithit që iu bashkangjitën dhe modifikuan kaherë ADN-në e “së majtës” shqiptare.
Sot në Shqipëri ka gjithashtu nevojë për organizim të rezistencës ndaj zbarkimit globalist i cili siç Circja kthen detarët në derra, e merr një bashkësi shumëfunksionëshe kombëtare dhe e shndërron në një ingranazh specifik të makinerisë së vet fitimprurëse. Shpesh makineria ka nevojë për leva qorre, tip zorre apendicit që s’kryejnë asnjë funksion, por që me inaktivitetin e vet, thjesht s’u bëhen ferrë nëpër këmbë ingranazheve të tjera të dobishme. Zaten për vite me radhë eksporti më i inkurajuar shqiptar s’është ndonjë vepër e gjymtyrëve tona por vetë gjymtyra jonë punuese, e formuluar në trajtën trurit rrjedhës, shqyerjes së shpatullave apo ekspozimit të organeve seksuale. Investimet më të mëdha të kapitalit të huaj në këtë vend, janë gjithashtu thjesht disa facilitete për përpunimin e krahut të punëtorëve tanë të keqshpërblyer në ndërmarrjet italogreke të tekstileve a industrisë ushqimore.
Nga ana tjetër, “Politika e re” shqiptare s’ka sesi të përngjajë me atë të demokratëve amerikanë të viteve 50, përderisa s’flet për fillimin e ndonjë kapitulli të ri social. S’flet ajo për fundin e robërisë sonë ekonomike karshi trusteve koloniale, të cilat kanë gjetur tek politika e vjetër ortakë për krijimin e një mjedisi rigjenerues. Shikoni sesi lulëzojnë në Shqipëri kompani që s’do të pinin dot ujë në konkurrencën e shëndetshme të “Europës me fytyrë njeriu” e cila priret kah interesi qytetar. Proteksionizëm jo, por një sistem i qartë ligjor që do të mbante larg çdo zhvatës qoftë ai edhe me anglishte Oksfordi. Kjo do të ishte përgjigjja. Por në Shqipëri ju mund të dalloni sesi monopolet dhe kolonitë e oligopoleve kanë arritur tashmë të autogjenerohen duke thithur me qetësi nga shoqëria ku janë ngulur, maksimumin e përfitimit përmes ofrimit të minimumit të shërbimeve. Ky është një sistem i organizuar mirë. Ai mbrohet nga breza sanitarë ligjesh të sponsorizuara nga vetë sistemi. Një sistem që kontrollon zemrën e sistemit tonë politik i cili prodhon për llogari të tij “të zgjedhurit” e vet përmes procesesh gjithmonë të dyshimta elektorale. Pikërisht, kjo është Politika e Vjetër shqiptare a më saktë, vepra e saj në formën e Shqipërisë së padurueshme të viteve 2000.
Përballë këtij realiteti aspak shpresëdhënës, ja tek shpërfaqet edhe nevoja për një “Politikë të Re”. Një politikë e cila teorikisht do të duhej të ishte Partia Demokratike që sheshon sistemin e pabarazisë korruptive në konkurrencë, të krijuar nga pseudosocializmi tetëvjeçar i Fatos Nanos. Një politikë e cila do të duhej të ishte edhe Partia Socialiste që periodikisht i shton kësaj konkurrence përbërësin e interesit publik si kundërpeshën ekuilibruese të një lavjerrësi alternues. Nëse të djathtën e re do të duhej ta shijonim si “Liria mbi të gjitha”, e majta e re do të duhej të këndonte sot “Publiku mbi të gjitha”.
Por në realitet, politika e re shqiptare sot si majtas edhe djathtas është vetëm një repertor gjestesh teatrale, pa logjikë e aq më pak dobi. “Shqipëria një euro” thërret Berisha, duke e thelluar edhe më shumë pabarazinë diskriminuese në konkurrencën midis kapitalit të huaj dhe atij vendas dhe duke i zgjatur kësisoj jetën sistemit të ndërtuar nga politika e vjetër. Vendi nuk ka nevojë për reforma të majta a të djathta, reciton Edi Rama. Shqipëria ka nevojë për reforma standarde. Pesëmbëdhjetë vjet pas kalimit nga ekstremizmi i ekonomisë së superplanifikuar direkt e në legalizimin e ekonomisë së hiperçakërdisur, kjo pikëpamje oportuniste ngjan si minimum, mendjelehtë.
E ndërsa krahas këtyre klisheve populiste, liderët u injektojnë masave herë haptaz e herë me sy të mbyllur edhe ëndrrën për një “politikë të re”, e gjithë kjo përzierje shndërrohet në një përpjekje për t’i mbathur patkonj të rinj një gërdalle të vjetër. Më shumë se një update-im i sistemit, “Politika e Re” e politikës shqiptare duket se është një përpjekje për zbatim në praktikë të tezave të “New Politics Network”-ut britanik. Një shkollë mendimi (a më mirë një doracak praktik) që i mëson njerëzit të pjesëmarrin në politikë dhe të votojnë kandidatët bazuar në paraqitjen dhe karizmën e tyre. Por aspak në atë se ç’ideologji ata përfaqësojnë. Po, e saktë. Ne blejmë patatina të cilat na prishin mendjen me mënyrën sesi kërcasin në reklamën televizive. Por po ashtu, votojmë për kandidatin që na e mëkojnë tok me tabletat tona të përditshme mediatike të argëtimit tabloid. Politikani si produkt marketingu dhe jo si përkthyes i doktrinës standarde në aplikime shoqërore. Nuk ka dallime programatike mes PD dhe PS, por vetëm mënyra ekzekutimi të të njëjtit program. Kështu mendonin thuajse të gjithë pjesëmarrësit e intervistuar në një tryezë demek-dëgjimore të organizuar nga lidershipi socialist me shoqërinë civile në kërkim të një ideologjie për një të majtë under construction. Dhe ja sesi midis dizimpenjimit megalomaniak del në dritë se gara jonë politike përsëri nuk ka ndërmend të ndërtohet midis dy mendësive të ndryshme, por mbi atë se cila nga palët do të tregohet më efikase në ekzekutimin e një sistemi të gabuar nga natyra. Sistemi i shtrydhjes globaliste ka nevojë të përhershme për ortakë politikë dhe “Politika e Re” e politikës shqiptare përmes mungesës së alternativave për t’i bërë rezistencë këtij sistemi, po tregon se është thjesht një remont kapital i të njëjtit partneritet. Dhe ky është në të vërtetë vetë problemi. Shoqëria shqiptare nuk ka sot nevojë për variante të reja të së njëjtës anomali. Shoqëria shqiptare ka nevojë për një listë reformash me fytyrë më njerëzore të cilat do ta meritonin plotësisht emrin “Politikë e re”. Kjo është një politikë e cila nuk do të mbërrijë të nesërmen e një vale shkarkimesh politike në administratë nga ana e qeverisë, apo pas një workshopi ku Rama mban leksione përpara tifozëve të tij të maskuar si gazetarë dhe aktivistë socialë. Ajo do të jetë një proces i gjatë ndërgjegjësimi përmes të cilit organizatat tona politike duhet të ecin me mundim çdo ditë. Dhe deri atëherë, “Politika e Re” shqiptare do të mbetet thjesht një togfjalësh impresiv që shqiptohet me theks të fortë anglosakson tek gërma “R” pikërisht për të krijuar iluzionin se ka lidhje me diçka së cilës nuk i përket. Një butafori e lyer me varak dhe ngjyra të forta nga jashtë, por bosh përbrenda. Ju do ta hasni atë në një formë të arrirë sa herë Edi Rama vesh xhinse, a kur përdor zhargon prej teen ager-i; kur këndon hip hop ose ndërsa reklamon si vepër mbinjerëzore faktin se thjesht kreu detyrën për të cilën paguhet. Ju do ta dalloni këtë pseudopolitikë teksa Berisha shtrëngohet pa sukses të adoptojë një imazh progresist teksa lancon KOP-in, teksa pret telefonata në dispeçerinë e antikorrupsionit, kur pi kafe (yes dear, coffee) me Ian Gillan-in e Deep Purple-ve apo kur bëhet lëmsh me terminologjinë kibernetike të moshës së Microsoftit. Duke na vërtetuar kështu se aplikuesit dhe promovuesit e këtij show mediatik janë heronjtë e boshatisur të një epoke të zbrazët. Bijtë e një kohe pa skrupuj, pa ideale dhe pa ideologji.
Por ndërkaq vitet fluturojnë dhe shqiptarët flenë e zgjohen përditë me iluzionin televiziv se po jetojnë më mirë se një ditë më parë. Në fakt pa u ndier dhe pa kuptuar, gjithsecili prej nesh është tashmë një bulon i vogël përbërës i makinerisë së mirkurdisur të shterpësisë sonë kombëtare, ndërsa koorporatat riprodhojnë gjymtyrët me të cilat kultivojnë skllavërinë tonë. Nganjëherë mendtë e grigjës së bindur turbullohen kur nga zelli i tepërt, doktorët tanë politiko-mediatikë, na ngatërrojnë kurën e trushpëlarjes sonë të përditshme. Kjo ndodh sa herë që në vend të pilulës së “politikës së re” me Deep Purple, lidera bluejeans dhe workshope aktiviste, na japin padashje atë të ushtarëve grekë që i këndojnë himne syleshësisë tonë. Dhe aty, aaa më fal, por ne s’të falim.

Botuar ne "Fletore Shqiptare", SHBA, mars 2007