Disa njerëz këtu në Shqipëri janë mërzitur pse qytetarët nuk e kanë më entuziazmin e dikurshëm ndaj kauzës së tyre. Dhe për këtë arsye kanë vendosur të imponohen me çdo kusht.
Zaten, këto lloj misionesh realizohen përmes ndonjë gjesti të zhurmshëm, të dukshëm dhe të ndjeshëm. Dhe jo. Nuk është fjala për dasmën e Edi Ramës. Është fjala për gjestin e zhurmshëm të shkatërrimit të një godine të njohur dhe të rëndësishme për kujtesën e kryeqytetit. Qendrës Ndërkombëtare të Kulturës. Asaj godinës në formë piramide ku fotografohen zakonisht turistët, e cila u ndërtua për të inkurajuar kultin e diktatorit të sapovdekur Enver Hoxha çerek shekulli më parë, por që qëndron sot aty ku është edhe si një provë se përballë një të ardhmeje “të ndritur” kohët e errëta kanë ekzistuar vërtet.
“Të mërziturit” nuk janë të persekutuarit nga komunizmi që ende ëndërrojnë sikur marrin nga shteti ndonjë kompensim për vuajtjet që shteti u shkaktoi atyre. Është fjala për Njerëzit Tepër të Rëndësishëm që rrotullojnë çikrikët e shtetit dhe që po u dhurojnë të persekutuarve, në vend të kompensimeve, ca pllaka të thyera mermeri.
Ofensiva e tyre e radhës mbi pronën publike - në këtë rast mbi Qendrën Ndërkombëtare të Kulturës – po manifestohet së fundi më hapur, më pa cipë dhe ç’është e vërteta, më krenarisht. Deri edhe motivacioni për prishjen e Piramidës ka mbërritur tani në kufijtë e një talljeje. Përfaqësues të së djathtës marrin poza nga foltoret duke bërë ca sy dinakë: “na duhet një Parlament i ri. Të mos e kenë shqiptarët një tempull modern të demokracisë”? Por ky recitim i ngjan shantazhit të kujdestarit të strehës vorfnore tek “Lulëkuqe mbi mure” teksa i kërkon jetimit Sulo t’i kallëzojë emrat e atyre që e rrëzuan nga shkallët: “Hë fol, a e do ti kujdestarin tënd?”.
Nën vështrimin e hutuar dhe apatisë endemike që ka gozhduar qytetarinë e cila është tamam në syrin e këtij cikloni që kërcënon esencën e saj – qytetarisë – është duke u zhvilluar heshturazi, një proces tragjik. Ajo që po ndodh, është lufta e egër dhe e pamëshirshme midis dy aspekteve të natyrës njerëzore: principit politik dhe principit social.
Po ndodh pikërisht ajo që vëren Martin Buber kur flet për rivalitetin mes dy formave të sjelljes njerëzore: politikes dhe sociales. Por ku dallon Njeriu politik nga Njeriu social? Filozofët në këtë pikë bien dakord. Është njeriu gjahtar, asgjësues dhe konsumues nga njëra anë dhe njeriu kultivues, ndërtues dhe produktiv nga ana tjetër. Individi në konfirmim përballë individit në solidaritet. Karakteristikat e principit politik janë pushteti, autoriteti, hierarkia dhe dominimi. Karakteristikë e principit social është solidariteti spontan përreth një nevoje apo interesi të përbashkët.
Këto dy kahje në konflikt ndodhen vetvetiu brenda shoqërisë shqiptare si brenda çdo shoqërie tjetër. Por antagonizmi midis tyre, përpjekja që njëra palë të dominojë tjetrën ka hyrë së fundi në një fazë ku vërtet janë kapërcyer disa caqe. Sigurisht nuk mund të pretendohet që këto dy fytyra, politikja dhe socialja, që njeriu i tregon vetvetes në kushte të caktuara të tijat në shoqëri, të funksionojnë në harmoni. S’ka sesi, për shkak se në thelb ato janë të kundërtat e njëra tjetrës. Por megjithatë, ajo që ndodh si rregull është ngritja krye e njërës prej këtyre dy palëve të një shoqërie, në momentin kur pala tjetër merr revanshin dhe ushtron trysni.
Në gjithë këtë histori primitive, përfshihet edhe një paradoks modern. Ata që po sulmojnë, janë Njerëzit Tepër të Rëndësishëm. Ata të sjelljes politike.
Shikoni, për shumë njerëz në këtë vend, këto janë kohë të rënda. Çmimet rriten e rriten dhe leku vlen tani shumë më pak. Pensionistët dhe ata më të varfërit janë të parët që e ndjejnë. Emigrantët e kanë rrudhur qesen. Industritë e vetme që dikur rriteshin në këtë vend, si ajo e ndërtimit, kanë pezulluar punën për shkak të stoqeve të mëdha të apartamenteve të pashitura dhe masa më e madhe e punëtorisë aktive shqiptare është sot në kërkim të dëshpëruar për qoftë edhe një ditë të vetme punë me kohë të pjesshme.
Sigurisht, në arkën e shtetit shkojnë më pak para, për faktin e thjeshtë se para ka vërtet më pak. Qeveria po detyrohet të nxjerrë lekë deri edhe nga plehërat italiane. Investimet publike janë pakësuar dhe kjo s’mund të injorohet. E gjithë kjo, ka një kosto sociale. Shkurtimet, fjalë e ditës në çdo ndërmarrje private por sidomos publike. Qindra mësues janë hedhur në rrugë. Kryengritje të vogla lokale të shkollave publike të mbingarkuara me nxënës, shtypen pa zhurmë gati përditë. Javën e kaluar ishte radha e “Ismail Qemalit”. Javës tjetër ku i dihet. Të jesh qytetar shqiptar sot nuk është aspak e lehtë, por ky nuk është një realitet që e sheh shumë në televizorin për të cilin madje ka ankesa – edhe këtu në shtyp – për zell të tepërt në pasqyrimin e “punëve” të Njerëzve Tepër të Rëndësishëm dhe për kalimin në plan të dytë të Njerëzve Krejt të Parëndësishëm.
E megjithatë ndonëse i kanë të gjitha arsyet, nuk janë qytetarët, fytyra sociale e shoqërisë ata që u ndjehet zëri teksa po i shkelin. Elementi njerëzor dhe social mungon në çdo formë të organizuar proteste. E kundërta ndodh. Masat njerëzore, ndonëse të vendosura nën morsën e atij presioni të fortë të përshkruar më sipër, pajtohen të demonstrojnë solidaritet për votën, kutitë, sukseset e qeverisë dhe të tjera forma të shprehjes së veprimtarisë politike në këtë vend.
Përmes hedhjes në akte destruktive siç është shembja apo përvetësimi i Piramidës, pala politike po tregon se tanimë ka arritur në fazën ku aq i bën për ndjeshmërinë dhe shqetësimin social të publikut.
Dhe e gjithë kjo është një luftë e pajustifikuar, pasi siç thamë, arsyet për të qenë të pakënaqur, nuk i kanë politikanët, por qytetarët. E megjithatë, po shohim ata të parët teksa luftojnë të faktorizohen përmes një fushate tjetër frikësimi.
Hakërrimet dhe madje edhe legjitimimi i hakërrimeve përmes pudrosjes së tyre me një lloj formalizmi institucional siç është votimi në Kuvend për ndezjen e fadromave që duhet të rrafshojnë QNK-në, janë thjesht dëshmia se kjo kontradiktë primitive është ashpërsuar në Shqipëri. Thonjtë, kthetrat, brirët dhe dhëmbët primordialë politikë kanë marrë revanshin përballë evolucionit logjik, racionalizmit dhe të menduarit social në përgjithësi.
Dhe me tërë mend, ku janë qytetarët? Në një luftë si kjo midis instiktit kafshëror dhe arsyes njerëzore, ku janë njerëzit? Apo mos ndoshta kemi mbërritur në momentin fatkeq kur duhet t’i nxjerrim këta nga inventari që përfshin shoqëria shqiptare dhe t’i përkushtohemi sëbashku shkatërrimit.
Nëse është kështu, kemi punë plot përpara ndaj le të përvishen mëngët, le të vringëllijnë çekanët dhe matrapikët, le të hartohen listat e zeza të ekzekutimit me vdekje të hapësirave publike me njollë në biografi. Pushtimi otoman, i dhunshëm, i egër, antishqiptar si çdo pushtim. Le t’ia fillojmë nga ndonjë hamam apo çezmë. Pushtimi fashist? Ç’bën ajo kuestura e maskuar si Universitet publik? T’i vëmë kazmën. Po kompleksi i ministrive? Po teatri kombëtar? Tutela sovjetike dhe guri i Nikita Hrushovit në themelet e Teatrit të Operas. Kryeministria, Kryesia e Kuvendit. S’ka tullë në këtë qytet që nuk është pagëzuar më herët në propagandë. Le të vazhdojmë kështu duke ngritur pirgje gërmadhash. E në fund, kur të mos ketë mbetur më gur mbi gur e lëre më ndonjë mur ku të mund të pushojë shikimi, të presim me durim sesi brezat e rinj që do të vijnë pas nesh, të zbulojnë me arkeologjinë e tyre rrënimin tonë, tok me mbishkrimin e vizatuar me urinë mbi pluhurin e rrënojave: Nën kujdesin e veçantë të Neronit.
Sokol Shameti
(Gazeta “Shqip” – 26 Tetor 2010)
No comments:
Post a Comment