Të martën

"A nation, no more than a woman, is excused for the unguarded hour when the first adventurer who comes along can do violence to her"

Në vend të zbukurimeve të festave të pafajshme, neutrale dhe unisex të fundvitit, Tirana është mbjellë me mijëra banderola blu të paguara nga taksat publike, të cilat synojnë të mbivendosin një festë që ende pret të marrë miratimin qytetar për t‘u pranuar si celebrim nacional. Në një status facebook-u të dikujt, mendimin e të cilit e vlerësoj, shkruhej me një sens pesimizmi gri: "They put slogans instead of Christmas lights" (Po vënë slogane në vend të dritave të Krishtlindjes). Por përveç avancimit deri në mërzi të një lufte të kotë yjesh që ka nisur qysh më 28 nëntor, 8 dhjetori i sivjetshëm i Shqipërisë do të jetë venerimi më i bujshëm i një tradhtie ndaj një gjesti heroik.
Në arkeologjinë politike, 8 dhjetori i shqiptarëve është manifestimi i dy momenteve me domethënie diametralisht të kundërt, ku njëri emblematizon robërimin e tjetri një akt lirie. Më 8 dhjetor 1912, ushtria greke pushtoi Korçën. Më 1990, në Tiranë u ndez flaka e rezistencës studentore kundër një "pushtimi" stalinist, i cili prej 45 vjetësh po shtypte çdo liri dhe çdo aspiratë progresiste të banorëve të këtij vendi dhe që po e bënte këtë përmes diskreditimit të pamëshirshëm të idealeve humaniste të barazisë, internacionalizmit, progresit shoqëror dhe madje edhe të vetë lirisë.
8 dhjetori i 1990-ës dhe lëvizja studentore që zuri fill në këtë ditë kanë meritën, se për herë të parë i shkulën idealizmin nga duart një klike nepotike, e cila e përdorte mjekrën e Marksit si maskë për terrorin, ashtu siç inkuizicioni përdorte gjakun e Krishtit si vinovil për kanonizimin e frikës. Lëvizja studentore e dhjetorit, sikurse çdo lëvizje revolucionare, kishte edhe ajo frymëzimet dhe heronjtë e saj. Pa shumë ndërlikim, të thjeshtë dhe popullorë, ata ishin libertinët e një bote që kapërcente zhurmuesit televiziv për të zbarkuar brenda burgut tonë të madh, tretur në muzikën e ndaluar të Jim Morrison-it apo John Lennon-it (ironi e fatit: i pari i lindur më 8 dhjetor, e i dyti i vdekur në po këtë datë). Një filozofi e cila përmes thirrjes "no countries - no religions - no possessions" promovonte zëvendësimin e një bote të mbërthyer nën armaturën e nacionalizmit, religjionit dhe materializmit, me një botë të re kozmopolitaniste, humane dhe idealiste.
19 vjet më vonë, është e pamundur të mos vësh re, se kjo aspiratë ka degjeneruar në instalimin e një sistemi në thelb po aq represiv dhe çnjerëzor sa edhe ai kundër të cilit ajo drejtohej. Shqipëria e 2009-ës është më nacionaliste, më e budallallepsur nga lloj-lloj disiplinash spirituale dhe shumë-shumë herë më materialiste se ajo e 1990-ës. Nacionalizmi krenar i Shqipërisë fanar ndriçimi është ndërruar me nacionalizmin folklorik në kufijtë e ksenofobisë, besimi integralist në fenë e komunizmit është zëvendësuar me atë në integrimet veriatlantike, ndërsa materializmi dialektik me obsesionin eksplicit ndaj fitimit. Nuk ka të internuar me urdhër nga lart në kampe pune, por ka të destinuar ta shtyjnë jetën në mjerimin më ekstrem të provincës apo periferive. Nuk ka të dënuar me vdekje me pushkatim, por ka të dënuar me dëshpërimin e vetëvrasjes për t‘i ikur jetës pa rrugëdalje. Të pasurit dhe të privilegjuarit janë edhe më të pasur e më të privilegjuar, ndërsa të varfrit, edhe më të varfër. Liria për të lëvizur në perëndim është po aq e cunguar dhe sistemi i votës së lirë po aq i diskredituar. Diktatura virtuale dhe teorike e proletariatit është zëvendësuar nga diktatura konkrete dhe e pamëshirshme e tregut. Nënshtrimi ndaj frikës është zëvendësuar nga servilizmi ndaj pushtetit dhe parasë, ndërsa rrjeti "inteligjent" i propagandës dhe spiunazhit të dikurshëm ngjan si një zeje amatorësh përballë sistemit të sofistikuar të manipulimit mediatik dhe të marketingut të sotëm, i cili garanton trushpëlarje efektive, të shpejtë dhe cilësore, pa pasur nevojën për t‘i ndyer duart fare me gjak në luftën e elitës sunduese për paqe sociale.
Te "Domethënia e Sarkozisë", filozofi bashkëkohor francez, Alain Badiou, flet për dy fytyrat e historisë. Ndodhte në Francë dhe ndoshta krejt fatalitet, por thuajse çdo arritje e madhe e lirisë dhe përparimit shoqëror është pasuar nga një kohë e errët terrori dhe privimi lirie, ironikisht po në emër të mbrojtjes së asaj që sapo ishte arritur. Kujtojmë termidorianët e përgjakshëm që pasuan Revolucionin Francez, shtypjen e Komunës nga Versaja dhe masakrën frenetike pas saj, apo kasaphanën shoviniste të luftërave botërore. Kjo diagramë represioni ciklik ngjan se ka referenca thuajse kudo në botë, ku një regjim shtypës provokon një revolucion, menjëherë pas të cilit dalin në dritë establishmente politike të gatshëm për të kamufluar me një gjuhë klishesh origjinare të revolucionit, formën e re të një përmbajtjeje të vjetër konservatore.
Revolucioni shqiptar i 1990-ës, i cili në thelb ishte anti-stalinist dhe socialdemokrat, është manipuluar për t‘u reklamuar si një lëvizje e së djathtës konservatore. E gjithë terminologjia, filozofia dhe aspiratat e tij, janë shndërruar sot në municion për të mbushur karikatorët e një ofensive neo-staliniste të shfaqur në trajtën e një "demokracie putiniane", si kjo që është instaluar sot në Shqipëri. Po njëlloj si në Shqipërinë staliniste, kemi sot të njëjtën gjuhë të dhunshme që dikur fliste në emër të pushtetit popullor dhe që sot flet në emër të vullnetit popullor. Pas faqes së ndritur të 8 dhjetorit 1990, kjo e sotmja është fytyra e dytë e Shqipërisë. Një histori e errësirës dhe shtypjes në emër të lirisë dhe progresit. Një formë terrorizmi shtetëror "demokratik" që e përdor kujtesën e revolucionit jo si motiv për të ecur përpara, por si moment frikësimi prej asaj që ndodhte më herët. "Frika s‘ka të ardhme tjetër veç terrorit", shkruan Alain Badiou dhe në një Shqipëri që sponsorizon histerinë kolektive duke inkurajuar frikën ndaj hipotezës marksiste dhe çdo lloj hipoteze tjetër që vë në diskutim lulëzimin e kësaj parajse gangsterësh që e quajnë madje "demokraci", është ndoshta momenti për t‘i thirrur djallit në emrin e vet të vërtetë.
Sivjet John Lennon do të tradhtohet për herë të nëntëmbëdhjetë në Tiranë. Shqiptarët do t‘i thërrasin për të gjetur në sheshin e festës njëri-tjetrin jo më si dikur vëllezër në fe a vëllezër në ideal, por tashmë si vëllezër në frikë. Do të ketë drita, rock dhe brohoritje. Do të jetë e martë.

(Gazeta "Shqip", 8 Dhjetor 2009)