Lojë luftash

Këtu tek ne kanë filluar të ankohen se populli nuk e kupton politikën. Dhe jo vetëm kaq. Po thonë gjithashtu me përbuzje se edhe një numër i madh kontribuuesish në opinionin publik kanë rënë në nivelin e popullit. PS dhe PD (dhe LSI, dhe PR, e të tjerë, e të tjerë…) nuk janë vërtet aq njëlloj sa ç’shfaqen, por këtë s’mund ta dallojë dot një sy dosido.
Imazhi që opinioni publik ftohet të braktisë në këmbim të këtij iluzioni optik, është ai që shohin të gjithë me sytë e tyre dhe ndjejnë të gjithë në xhepat e tyre.
Me fjalë të tjera, është degradimi i pandalshëm dhe i pafshehshëm i këtij ekuipazhi njerëzish që kanë vendosur të quhen “politikanët” e Shqipërisë, të cilët prej inkompetencës profesionale dhe zvetënimit të tyre moral, e kanë degjeneruar punën që bëjnë në thjesht grabitje ordinere dhe sharje banale të sho-shoqit.
Po kush janë predikuesit e kësaj dogme të re që i fajëson njerëzit se s’janë të denjë për politikanët që kanë? Për këtë, mjafton një vëzhgim i shpejtë por i kujdesshëm i who’s who’s-it të teoricienëve të ditëve të fundit në shtyp dhe jo vetëm. Bëhet fjalë ose për një shtresë të re analistësh të parashutuar me mision në fushëbetejën e opinionit drejt e nga ai avioni i prishur që është vetë politika, ose për analistë dikur të pavarur por të hyrë ndërkaq si kollovarë po në politikë. Me pak fjalë, politika vetë po i dikton opinionit këndvështrimin e vet mbi politikën.
Megjithatë në pamje të parë, teoria që ata po na ftojnë të përvetësojmë, ngjan deridiku si e bazuar në një arsyetim të kuptueshëm.
Në debate televizive ju mund t‘i dëgjoni ata sesi shtjellojnë idenë se partitë tona politike të akuzuara për falimentim, në realitet s’janë dhe aq keq. Ato fshehin veçori ideologjike, taktika zgjidhjesh dhe rezerva intelektuale të bollshme brenda tyre, por imazhi që paraqesin para publikut është lënë kasten prej tyre kaq prozaik.
Partitë e bëjnë këtë me kalkulim dhe ndërgjegje të plotë, me qëllimin për ta dekurajuar qytetarin të votojë dhe për të yshtur militantin të shtrëngojë radhët. Në këtë mënyrë, duke i neveritur qëllimisht njerëzit me imazhin e vet, pretendohet se partitë po ndjekin ndonjë skenar të ri të politikës postmoderne. Ndonjë variant ende të paeksploruar gjetiu por që duket si shpikje gjeniale shqiptare ku subjektet politike e shkëpusin fatin e tyre nga ndjeshmëritë publike duke e bërë publikun me marifetet e tyre, që t’i urrejë ato – subjektet politike.
Vetë karakteri suicidal i kësaj teorie flet qartë për dëshpërimin e thellë që mund të ketë shërbyer si mjedis ku ajo është mbrujtur. Por le të supozojmë se ajo është e vërtetë dhe kemi të bëjmë me një strategji të menduar. Cilat do të duhej të ishin simptomat që do të na bindnin se këtu kemi të bëjmë me një situatë reale?
Në radhë të parë, nëse arrijmë deri në pikën kur partitë vetë mundohen t’i shfaqin publikut një pamje të përthyer të vetvetes, ky quhet një mashtrim. Kjo quhet afishim i një gënjeshtre dhe përpjekje për ta mburrur madje atë. Ky skenar mund të ndodhë vetëm në kushtet kur mashtrimi është përjashtuar nga lista e zezë e amoralitetit për t’u rreshtuar tek ajo e vlerave. Kjo ende s’ka ndodhur në Shqipëri (dhe me sa di unë, në asnjë shoqëri tjetër njerëzore). Një parti politike që mashtron publikun rreth përmbajtjes dhe qëllimeve të saj, edhe nëse ato janë të mira, meriton të skualifikohet direkt dhe të ndëshkohet siç ndëshkohet çdo mashtrues. Ky paradoks i parë, është thjesht një pikëpyetje e madhe mbi gjithë strukturën me të cilën ekspertët e politikës po mundohen të na mbushin mendjen se funksionon strategjia e stërholluar e partive ndaj elektoratit.
Një rekuizitë e dytë, që do të shërbente për të na bindur se partitë janë të sinqerta në përpjekjen për t’u dukur si pjesë e së njëjtës lojë, është që ato më herët të kenë qenë qartësisht të ndryshme nga njëra tjetra. Vetëm si nevojë e kësaj situate, ato mund të fillonin të gdhendnin imazhin e tyre të ri, të kundërt nga i pari. Shumë e thjeshtë: më parë ishim të ndryshëm? Tani në ndryshim nga më parë, jemi njëlloj. Për ta urbanizuar paksa diskursin, kjo është pakashumë një zgjatim në politikë i poezive hermetike të Hatibit (tip: krejt ndryshe nga të tjerët, vetëm unë s’kam ndryshuar – etj, etj.)
Por pamja reale është tërësisht e përmbysur. Në të paktën 13 vjetët e fundit forcat kryesore politike kanë shpalosur vetëm e vetëm një mënyrë të bëri politikë, një mënyrë të vetme e të përbashkët qeverisjeje, një mënyrë të vetme e të përbashkët të bëri fushata elektorale, një mënyrë të vetme e të përbashkët të bëri opozitë.
Do të ishte vërtet bukur sikur të përjetonim një situatë idilike, kur pas betejash të ashpra politike të së kaluarës, politikanët, me një kujdes prekës për popullin e shokuar nga gjëmimet, ta bënin veten palaço duke improvizuar lojëra luftash mes vedi në mënyrë që populli t’i shohë me ç’maskarenj ka të bëjë dhe t’u japë duart. Por problemi është se kjo lojë luftash është e vetmja partiturë që ata kanë ditur të luajnë. Shëmtueshëm dhe keq. Për vite e vite me radhë.
Njeriu ka të njëjtët armiq me librin: ujin, zjarrin dhe përmbajtjen e vet. Një arsye tjetër përse s’mund të jetë e vërtetë që partitë politike fshehin një përmbajtje origjinale teksa shfaqin një fytyrë uniforme, janë pikërisht ata. Njerëzit e tyre. Më saktë, përmbajtja e tyre. Historia e vjetër dhe e re e “politikës” shqiptare njeh rritjen dhe lulëzimin e një biznesi tregtar aq të zhvilluar, ku lëndë e parë kanë qenë vetë politikanët dhe shitblerës partitë e të gjitha kahjeve, saqë është e panevojshme të komentosh më tej. Tipologjia e politikanit shqiptar nuk është aspak ajo e njeriut që e njeh politikën, që e ka profesion atë, që mundohet të zgjidhë problemet praktike të njerëzve përmes aplikimit të teorive të ndryshme idealiste ku ai beson, e të tjerë. Portreti i politikanit shqiptar është thjesht ai i një zanatçiu çfarëdo (vitet e fundit, ai i përket përherë e më shumë “zanatit” të biznesmenit), që i bie llotaria të jetë katër vjet në karrigen e deputetit.
Oh, dhe kush do ishin ato partitë që nuk i duan më votat e popullit? Partia Demokratike e cila në zgjedhjet e fundit nga babëzia për çdo votë ndërtoi një koalicion aq heterogjen dhe surreal saqë rrallëherë e ka parë historia? Ku u mblodhën me kuç e me maç pa asnjë fije seleksionimi deri edhe organizata inekzistente me dy anëtarë, vetëm që të mos shkonin dëm ato dy vota? Ku u gjendën bashkë në një sahan edhe republikanë edhe monarkistë, edhe ballistë edhe antifashistë, edhe ish-pronarë edhe reformistë agrarë, edhe çamë edhe grekë (pa harruar këtu romët)?
Apo Partia Socialiste që pasi i pa anëtarët e koalicionit të vet t’i ngrinin pusira e stërkëmbësha njëri tjetrit nëpër skërka e qendra të humbura votimi, e futi më pas edhe veten në një krizë imagjinare ku tani ajo beson edhe vetë se ndodhet realisht, pikërisht në emër të hipotezës që s’ka nevojë për vërtetim se në një sistem jo-demokratik votat tjetërsohen? Kjo është vërtet një shaka pa kripë.
Me tërë mend, më shumë se një taktikë e llogaritur e organizatave politike që ndodhen sot në kuotat e tyre më të ulëta të popullaritetit, i gjithë ky operacion është vetëm një përpjekje qesharake për të mbrojtur nderin e politikanëve nga kolegë të tyret të veshur tebdil si gazetarë. Mbreti dykokësh i bixhozit politik është krejtësisht lakuriq dhe s’ka më asnjë gjethe fiku që mund t’ia fshehë hallatet.
Përballë faktit se organizatat tona politike kanë dështuar që t’u përgjigjen kërkesave të votuesve të vet, ato po mundohen të na bindin se kjo është pjesë e një loje që s’e rrokin dot mendjet tona. Ok. Që t’i kursejmë që të gjithë vetes kohë dhe nerva: kjo përpjekje s’funksionon. Ka ndonjë tjetër?

(Gazeta "Shqip" - 21 tetor 2010)